Popüler Trading Stratejileri
İyi bir borsacı olmak için yatırımcının kendisine özgü stratejiyi belirlemesi gerekir. Ancak öncelik, piyasada başarısı kanıtlanmış stratejileri öğrenmek olmalıdır.
Mevcut borsa yatırım stratejilerinden yararlanarak kendi trading stilinizi yaratabilirsiniz.
Ya da dilerseniz, doğrudan bu geleneksel stratejileri benimser, onu kendi portfolyonuzla yatırım hedeflerinize uyarlarsınız.
İşte borsa yatırım stratejileri:
Açığa Satış
Borsada açığa satış, yatırımcının düşeceğine inandığı ve sahip olmadığı hisse senetleri için satış emri vermesidir.
Deneyimli traderlar tarafından sıklıkla kullanılan açığa satış stratejisi, sahibi olunmayan bir varlığın ödünç alınarak satılmasıdır.
Diyelim ki X hisse senedinin yakın zamanda 100 liradan 80 liraya düşeceğini öngörüyorsunuz. Belirlenen süre sonunda, yani vade dolduğunda menkul kıymetin fiyatı 80 liraya düşerse, hisse senedini 80 liradan almış olursunuz.
Yani 80 liraya aldığınız hisse senedini 100 liraya satarak 20 lira kâr elde edersiniz.
Fakat öngörünüz gerçekleşmez ve hisse senedinin fiyatı düşmezse ise zarara uğrarsınız.
Ülkemizde açığa satış işlemi gerçekleştirebilmek için emrin baştan açığa satış emri olarak girilmesi gerekir.
Short pozisyon açmak olarak da bilinen açığa satışın avantajlarının yanında dezavatantajları da vardır. Dolayısıyla piyasaya yeni girenler için uygun değildir.
Zaten yüksek getiri potansiyelinin yanında yüksek risk barındıran açığa satış stratejisi, genellikle deneyimli yatırımcılar tarafından kullanılır.
Değer ve Büyüme Yatırımı Stratejileri
Borsada en çok tercih edilen ve en başarılı bulunan iki stratejidir. Birbirine benzese de aralarında farklılıklar vardır.
Değer yatırımından başlayacak olursak bunun piyasa değerinin altında değerlendirilen şirketlerin hisselerini satın almayı ifade ettiğini söyleyebiliriz.
Borsa mantığıyla uyuşan düşük fiyattan alma mantığı üzerine kuruludur.
Her türlü strateji gibi değer yatırımının uygulaması da kişiden kişiye değişir. Ancak tüm değer yatırımcılarının paylaştığı bazı genel kurallar vardır.
Söz konusu kurallar, dünyanın en ünlü yatırımcılarından Warren Buffett’ın yanı sıra Kenneth Fisher, Bill Miller gibi ünlü isimler tarafından dile getirilmiştir.
“Sadece bildiğiniz ve güvendiğiniz firmalara yatırım yapın” diyen Buffett, değer yatırımcılarına iyi yönetilen şirketleri bulma tavsiyesi verir.
Bunun için de yatırımcı; şirketin geçmiş finansal tablolarını inceleme, verilen sözlerin yerine getirip getirilmediğine bakma, yönetim kurulundaki isimleri araştırma gibi yöntemlere başvurulabilir.
Değer yatırımında daha fazla sermayeniz olduğunda, yatırım yapma amacınız çeşitlilik değil, sahip olduğunuz yatırımlardan daha iyi bir yatırım bulmak olmalıdır.
Fırsatlar, portföyünüzde halihazırda sahip olduklarınızdan cazip değilse, favori şirketlerinizin paylarından daha fazla satın alabilir veya daha iyilerini bekleyebilirsiniz.
Aynı zamanda yatırım sürecinizin büyük bölümünde piyasayı yok saymalısınız.
Çünkü piyasa fiyatlamaları, yalnızca bir pozisyona girdiğinizde veya pozisyondan çıktığınızda önemlidir. Geri kalan zamanlarda, fiyatlamalara takılmak anlamsızdır.
Satış zamanı konusunda ise bir değer yatırımcısı, alımdaki gibi yavaş olmalıdır.
Borsada büyüme yatırımı stratejisi ise değer yatırımının tersi olarak görülür.
Kâr, gelir veya nakit akışında hızlı büyüme gören genç, erken aşamadaki şirketleri satın almayı amaçlayan bir yatırım stratejisidir.
Bu stratejiyi benimseyenler istikrarlı temettü akışlarını değil sermaye kazancını veya yatırımlarının piyasa değerindeki sürdürülebilir büyümeyi tercih ederler.
Strateji oluştururken büyümeden yararlanacaksanız, gelecekte kârlılık potansiyeli olan daha küçük ve genç şirketlere bakmalısınız.
Özetlemek gerekirse büyüme yatırımı ortalamanın üzerinde büyüyen şirket paylarını; değer yatırımıysa asıl değerlerinin altında fiyatlandırılan eski şirketleri hedefler.
Ancak ikisinden birini tercih etmek zorunda olmadığınızı da bilmelisiniz. Pek çok yatırımcı, portföy oluştururken hem değer hem de büyümeyi göz önüne alarak hisse alımı yapar.
Momentum ve Karşıt Yatırım Stratejisi
Kendi stilinizi oluştururken yararlanabileceğiniz stratejiler arasında ünlü momentum ve karşıt yatırım stratejileri de var.
Basitçe açıklamak gerekirse momentum stratejisinin fiyatın devamına, karşıt yatırım stratejisininse fiyatın tersine dönmesine dayandığını söyleyebiliriz.
Elbette, bu kadarla sınırlı değil!
Momentum stratejisinde yatırımcı, yakın geçmişte iyi performans gösteren hisseleri alırken kötü performans gösteren hisseleri satar. Çünkü fiyatlamanın süreceğini öngörür.
Diğer bir ifadeyle momentum yatırımının ardındaki temel mantık, bir trendin bir kez yerleştiğinde muhtemelen devam edeceği yönündedir.
Öte yandan momentum yatırımı, teknik bir trading stratejisidir. Çünkü momentum yatırımcıları, değer ya da büyüme yatırımcılarının aksine bir şirketin operasyonel performansıyla ilgilenmezler.
Bunun yerine trendleri belirlemek ve trendin gücünü ölçmek için bir menkul kıymeti teknik göstergelerle analiz ederler. En çok kullanılan indikatörler arasında trend çizgileri, Stokastik osilatör, hareketli ortalamalar, ortalama yönlü hareket endeksi vardır.
Yüksek riskin yanında getiri fırsatı olan momentum stratejisi, teknik analizde yetenekli yatırımcılar tarafından kullanılır.
Bir pozisyona ne zaman girileceğini, ne kadar süreyle tutulacağını ve pozisyonun ne zaman kapatılacağını bilmek gerekir. Momentum yatırımının babası olarak gösterilen kişi ise Amerikalı iş insanı ve yatırımcı Richard Driehaus’dur.
Driehaus, momentum yatırımını fonlarını yönetmekte kullandı. Felsefesi, düşük fiyatlı hisseleri alıp piyasanın onları yeniden değerlendirmesini beklemek yerine yüksekte alıp daha yüksekte satarak daha fazla para kazanmaktı.
Momentumun bir şekilde zıttı olan karşıt yatırım stratejisi ise yatırımcıların, diğerleri alırken satış yaparak ve çoğu yatırımcı satarken satın alarak kasıtlı olarak hakim piyasa eğilimlerine karşı çıktığı yatırım tarzıdır.
Karşıt yatırım stratejisinde, yatırımcı sürü psikolojisine (mevcut piyasa eğilimlerine) ters hareket eder.
Buna göre piyasanın yükseleceğini söyleyen kişiler bunu ancak tamamen yatırım yaptıklarında ve artık satın alma güçleri kalmadığında yaparlar.
Aynı şekilde bir gerileme öngörüsü yapıldığında piyasanın zaten dipte olduğu düşünülür.
Karşıt yatırımcı, diğerleri olumsuz duyarlılığa sahipken pozisyon açar.
Ancak bu, sadece karşıt pozisyon almak anlamına gelmez. Çünkü karşıt yatırımcı, piyasanın veya almayı düşündüğü hisse senedinin değerinin asıl değerinin altında olduğuna ve dolayısıyla bir fırsatı temsil ettiğine inanır.
Bu yönüyle de değer yatırımıyla ilişkilidir. Zaten karşıt yatırımın en ünlü savunucularından biri Warren Buffett’tır.
“Herkes korkarken cesur, herkes cesurken korkak olun.” diyen Buffett, bu sözüyle karşıt yatırıma yaklaşımını ortaya sermektedir.
Her iki strateji de farklı zaman dilimlerinde başarılıyken; momentum daha çok orta vadeli karşıt ise uzun vadeli yatırımda tercih edilir.
Endeks Yatırımı
Yatırımcı açısından daha az araştırma ya da strateji gerektiren bir trading stilidir.
Değer veya büyüme yatırımıyla karşılaştırıldığında çok daha pasif bir yatırım şekli olarak öne çıkar. Aktif olarak yönetilen stratejilere göre daha fazla çeşitliliğin yanı sıra daha düşük masraf ve ücretler sunar.
Bununla birlikte alınan riske paralel daha düşük ve tutarlı getiri hedefler. Stratejinin savunucuları aktif yatırımdan kaçınır.
Çünkü endeks yatırımcılarına göre trading maliyetleri ve vergiler hesaba katıldığında piyasayı yenmek imkansızdır.
Portföy hazırlamada çeşitlendirme ilkesiyle tamamen uyumlu çalışan strateji, birkaç yatırım yerine geniş bir varlık sepetinden oluşur.
Amaç, beklenen getirileri azaltmadan belirli bir şirket veya sektörle ilgili sistematik olmayan riski en aza indirmektir.
Endeks yatırımında farklı yöntemler izlenebilirken bunun en uygun maliyetli yolu, endeks fonu veya borsa yatırım fonu (EFT) satın almaktır.
Tabii her stratejide olduğu gibi endeks yatırımında da bazı avantajlar ve dezavantajlar bulunmaktadır. Mesela pek çok endeks fonu piyasa kapitalizasyonu esasına göre oluşturulur. Bu da dev şirketlerin, geniş piyasa hareketleri üzerinde büyük paya sahip olduğu anlamına gelir.
Örneğin BIST 30 Endeksi’nde yer alan en büyük şirketlerden biri ya da birkaçı zayıf performans gösterse, tüm endeks üzerinde gözle görülür bir baskı oluşur.
Kademeli Alım Satım Stratejisi
Diğer yatırım stratejileriyle birlikte kullanabileceğiniz bir yöntemdir. Kademeli alım satım yaparak, varlığın potansiyel düşüş ya da yükselişlerine karşı önlem almış olursunuz.
Acemi yatırımcıların sıklıkla düştüğü hatalardan olan tek kademeden varlık alımı, kazanç gibi zarar cephesinde de istenmeyen tablolara yol açar.
Diyelim ki düşüş trendinde alım fırsatını kaçırdınız ancak enstrüman hala beklenen seviyelerde değil! Bu seviyelerde kademeli alım stratejisi kullanarak zarar potansiyelini sınırlar, bundan kâr elde edebilirsiniz.
Neticede fiyat, hem yukarı hem aşağı yönde hareket edebilir ki hiçbir yatırımcı en dipte alıp en tepede satmayı başaramaz. Kademeli alım satım stratejisi, her iki yönde hareket açısından yatırımcının lehine çalışır.
Borsada Temettü Yatırımı Stratejisi
Hisselerden değer artışına ek olarak kâr payı kazandıran temettü stratejisi de geleneksel yöntemlerden. Pek çok yatırımcı, portföyünü temettü hisseleri ile doldururken sağlam şirketlerden oluşan bir sepet, güzel getiri sunar.
Strateji, diğerlerine nazaran daha düşük oynaklık nedeniyle düşük riskli yatırımlar arayan yatırımcılar tarafından tercih edilir.
Özellikle güvenilir bir gelir akışı arayan daha yaşlı yatırımcılar arasında popülerdir.
Elbette stratejiyi doğru bir şekilde kullanabilmek için belli başlı noktalara dikkat edilmelidir. Bunlardan bir tanesi, olağanüstü seviyelerde temettü ödemesi yapan şirketlerden uzak durmaktır.
Çünkü çok yüksek temettü getirisi, sürdürülebilirlik konusunda soru işaretleri anlamına gelir.
Zaten temettü yatırımında zararı önlemenin en iyi yollarından biri, işler kısa vadede düşse bile ödemesini sürdürebilecek şirketler aramaktır. Aynı zamanda temettü ödemelerinden akıllıca yararlanmak gerekir.
Hisse senedinizden nakit ödeme almak değerlidir. Ancak bu parayı harcarsanız, temettülerinizi yeniden yatırmanın bileşik etkisinden yararlanamazsınız.
Temettülerinizi yeniden yatırıma dönüştürerek yatırım kazancınızı artırabilirsiniz.
Portföyünüzü tam bir temettü yatırımcısı olarak oluşturacaksanız, uzun vadeli yatırım yapmanız gerekeceğini unutmamalısınız. Yani sağlam temettü hisseleri bulmalı, ona bağlı kalmalı ve piyasadaki kısa vadeli düşüşlerde tuzağa düşmemelisiniz.
Kişisel Strateji Belirlemek
Portföy nasıl oluşturulur, dünyanın en ünlü trading stratejileri nelerdir hep birlikte ele aldıktan sonra geriye kendi stratejinizi belirlemek kalıyor.
Burada dikkat edilmesi gereken en önemli şey, başarısı kanıtlanan yatırım stratejilerini kendinize göre uyarlamayı bilmek!
Diyelim ki temettü yatırımı, güvenli liman arayışınıza ve uzun vadeli yatırım ufkunuza uyuyor. Ancak aynı zamanda daha kısa vadede kazanç elde etmek istiyorsunuz.
Böyle bir durumda, mali hedeflerinizi düşünerek portföyünüzün bir kısmını temettü hisselerine bir kısmını da büyüme hisselerine ayırabilirsiniz.
Hangi kategoriye ne kadar yüzde ayıracağınız tamamen size bağlı.
Yapmanız gereken önceliklerinizi, mali durumunuzu, risk-getiri oranına bağlı hedeflerinizi düşünmek olmalı.
Aynı zamanda kendi stratejinizi oluştururken geçmiş verilere bakmak, işinize yarayacaktır.
Yani portfolyunuza eklemeyi düşündüğünüz varlıkların ya da varlık türevlerinin, geçmişte nasıl performans gösterdiğini inceleyebilirsiniz. Bu şekilde finansal hedeflerinizin ne kadar ulaşılabilir olduğunu daha net görebilirsiniz.
Ancak elde edeceğiniz sonuçlar hedeflerinize yüzde 100 ulaşacağınızı gösterse bile stratejinizde her zaman bir esneklik payına yer vermeyi unutmamalısınız.
Çünkü geçmiş verileri kullanmak ve işe yarayan bir strateji bulmak, hiçbir piyasada kârı garantilemez.
Sonuç olarak ister kendi stratejinizi oluşturun isterseniz de başkasının stratejisini kullanın.
Hamlelerinizin başarılı ya da başarısız olması fark etmeksizin, her birinden ders çıkarmanız elzemdir. Böylece daha fazla tecrübeyle geriye bakar, daha fazla para kazanmak ve kayıplardan kaçınmak için kendinize yeni rotalar belirleyebilirsiniz.
Kullandığınız tüm stratejileri not edin ve koşullar uygun olduğunda başarılı stratejilerinizi yeniden uygulayın!
