Türkiye’de enflasyon oranları, günden güne gelen zamlar, akaryakıt fiyatları, vergilerdeki artış ve Türk lirasındaki değer kaybı uzun süredir vatandaşların en çok konuştuğu konuların başında yer alıyor. Ekonomim yazarı Alaattin Aktaş, Türkiye’deki ekonomik duruma yönelik değerlendirmelerini ve yorumlarını paylaştı.
Aktaş, şehirler arası yolculuklarda uygulanan ücret tarifelerine dikkat çekerek Temmuz ortasında Ankara-İzmir için taksi artı otobüs fiyatının 465 lira olduğunu hatırlattı ve bu rakamın Ağustos’ta yüzde 47 yükselerek 684 liraya çıktığını söyledi.
Fiyatların adeta sabahtan akşama artıyor olmasının talebi yukarı çektiğini belirtti ve “Fiyat etiketi değiştirmekten çalışmaya vakit bulamadığını söyleyenler haklı mı ne” ifadelerini kullandı.
“Stoklama Eğilimi”
Vatandaşların sürekli kullandığı ve bozulmayacak ne varsa gücü yettiğince alıp stoklama eğilimi içine girdiğini, bunun fiyat artışlarını tetikleyen bir başka etken olduğunu belirtti.
Söz konusu sürecin tam bir kısır döngü olduğunu vurguladı. Fiyatların maliyet yönüyle gerçekten arttığını, fakat birilerinin de döviz ve akaryakıttaki artışları bahane ettiğini paylaştı.
Mevduat faizinin düşmesi için çeşitli yollarla çaba gösterildiğini, bu yolların “aba altından sopa” gibi okunabileceğini ifade etti. Bankaların mevduat toplamada rekabet içerisinde olmadıkları için bu durumdan memnun olduğunu dile getirdi. Düşük mevduat faizinin başarı gibi görülüp bununla övünüldüğünü, sonuç olarak TL tasarruf edenlerin cezalandırıldığını bildirdi. Vatandaşların adeta tüketime ve TL dışındaki araçlara itildiğini vurguladı.
Uzmandan TÜFE Artışı Yorumu
Aktaş, “Yüzde 58 hayal mi oldu” ifadelerini kullanarak bu ay Temmuz’da olduğu gibi yüzde 9,49’luk artış olması durumunda tüketici fiyat endeksinin yüzde 44’e dayanacağını ve yıl sonunda yüzde 58’lik tahmin için dört ayın toplamında sadece yüzde 10’luk bir marj kalacağını belirtti.
Bu çerçevede Merkez Bankası’nın 2023’ün sonu için yüzde 58 olarak tahmin ettiği oranın şimdiden hayal olmuş gibi göründüğünü savundu.
Akaryakıt Fiyatları
10 Ağustos’tan sonra fiyatlar ay sonuna kadar hiç değişmese bile motorinin yüzde 28, benzinin yüzde 18 ve LPG’nin yüzde 27 zam görmüş olacağını paylaştı. Akaryakıt fiyatlarının yansımalar olmadan Ağustos enflasyonuna doğrudan etkisinin 1.20 puan olduğunu ifade etti.
Temmuz’da akaryakıt fiyatlarındaki artışın suya atılan taş gibi etkide bulunmaya devam ettiğini, bunun üzerine bir de Ağustos artışlarının bindiğini kaydetti.
“ÖTV Artış Olasılığı Var”
Aktaş, gündemde özel tüketim vergisi (ÖTV) artışı olasılığının yer aldığını, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ÖTV artışı yetkisinin tümünü kullanmadığını söyledi.
Erdoğan’ın benzindeki ÖTV’yi litre başına 14,25 liraya çıkarma yetkisinin olduğunu vurguladı. Benzinde şimdi uygulanan ÖTV’nin 7,52 lira olduğunu, dolayısıyla benzine 6,73 lira ÖTV zammı gelebileceğini belirtti.
Uzman, Erdoğan’ın bu yetkiyi ne zaman kullanacağının bilinmediğini, bunun bütçenin durumuna göre belirleneceğini paylaştı. Aktaş, “Şu kesin; benzinde 6,73, motorinde 3,72 liralık ÖTV artış olasılığı var. Bu zamlar gelirse kim tutar TÜFE’yi.” dedi.
Zamların 2 ay üst üste yapılacağının pek beklenmediğini, söz konusu dönemde yeniden ÖTV artışına gitmenin yaraya tuz basmak olacağını kaydetti.
