Para, kazanması zor harcaması kolay bir araçtır. Adına filmler, şiirler ve şarkılar yazılmasının nedeni de budur. Onu anmadan bir gün bile geçiremeyiz. Parayı kazanmak için de ömrümüzün neredeyse yarısından fazlasını harcarız.
Peki, tarihi hakkında ne kadar bilgiye sahibiz? Hemen göz atalım:
1 Kısaca Paranın Tarihi
Öncelikle paranın olmadığı dönemdeki sorunlara değinelim. Paranın yokluğunda takas sistemi kullanılıyordu. Bu sistem pek de adil değildi.
İnsanlar 1 kilo yiyecek ile çok değerli bir eşyayı takas edebiliyorlardı. Bu döviz kuru eksikliği neticesinde ekonomik olarak sorunlar yaşanıyordu. Paranın icadıyla oluşan bu denge, tüm dünyada kullanılmasını sağladı.
Parayı icat eden Lidyalılar, Sart Çayı (eskiden Paktalos Irmağı) kıyılarından altın çıkartarak ilk adımı attılar. Koyun postlarını dereye serip, tarayarak bu işlemi yapıyorlardı.
Bu yöntemle elde ettikleri altınları satmaya başladılar. Altın ise bu alışveriş sonucunda değer kazandı. Zamanla bu altınlar paraya dönüştü. Paranın bu şekilde doğması ve değer vaat etmesi ile Lidya Kralı Karun tarafından kabul edildi.
Bu olay ile birlikte para ilk kez bir devlet tarafından kabul görülüp garanti altına alınmış oldu. Karun ise dünyanın en zengin lideri olarak tarihe geçti.
2 Madeni Para Ne Zaman, Nerede İcat Edildi?
Lidyalılar M.Ö. 7. yüzyılda bir kalıp ve üstüne konulan hareketli kalıp arasına koydukları madeni pullara şekil vermeye başladılar. Bu şekilde de ilk madeni paraları bastılar. Bu yönteme darp yöntemi, parayı bastıkları yere ise günümüzde de kullanıldığı gibi darphane ismini koydular.
İleriki zamanlarda ise para zaferlerin anısına basılmaya başlandı. İlk hatıra parası ise Eski Yunan’da Perslere karşı alınan zafer sonrası basıldı.
3 Para İlk Kez Ne Zaman Kullanıldı?
Darphanelerde paranın basılmaya başlaması ve devletin bu parayı kabul etmesi ile takas yöntemi son buldu. Madeni para M.Ö 7. yüzyılda ticaretlerde kullanılmaya başlandı.
Tarihteki ilk büyük darphane ise Fatih Sultan Mehmet tarafından İstanbul’da kuruldu. Bu darphaneye Darphane-i Amire denildi.
Peki, para neden bu kadar hızlı yayıldı? Taşınması yönünden oldukça pratikti. Küçük ve taşınabilir olması, dönem şartlarına göre oldukça önemliydi. Bu özellikleri ticareti hızlandırıyordu. Bu denli kolaylıklar paranın günümüze kadar gelmesini sağladı.
4 İlk Kağıt Para Ne Zaman Kullanıldı?
Takas yöntemi ile ticaretin yönetildiği zamanlarda Lidyalıların parayı bulması birçok şeyi değiştirdi. Paranın yaygınlaşması ve kullanımının hızlanmasına öncü oldu. Zamanla senetler ortaya çıktı.
Paranın bu kadar kullanılması ve yayılma hızı ilk bankanın faaliyete geçmesinde haberciydi. İlk kağıt paralar ise M.S 6. yüzyılda Çin’de basıldı ve uzun yıllar boyunca geçerliliğini korudu.
Peki, kağıt paralar neden üretildi? Çünkü madeni paralara göre daha kolay üretiliyordu. Ayrıca daha az masraflıydı ve kullanım kolaylığı sunuyordu.
Kağıt paraların basılması ile tarihin ilk sahte paraları ortaya çıkmaya başladı. Devletler bunların önüne geçmek için ise yıllardır büyük bir çaba sarf ediyorlar.
5 Parayı Kullanan İlk Türk Devleti Hangisidir?
Günümüzde birçok blog ve insanın tartışma konusu olan bu sorunun cevabı şudur. Tarihte parayı kullanan ilk devlet Göktürk Kağanlığıdır. Kendi adına para bastıran ilk devlet ise Türgişlerdir.
Göktürkler parayı ilk kullanan Türk topluluğu unvanına sahip. Türgişler ise Göktürk Kağanlığının egemenliği altında yaşamaktaydı. Göktürk Kağanlığının yıkılması sonucu kendi devletini kurdular. Böylece tarihte kendi parasını basan ilk Türk Devleti oldular. Türgişler basılan bu paralar ile ekonomik olarak büyük ilerleme yaşadılar.
6 Banknot Kelimesinin Kökeni
Altın bulmanın zorlaşması ve paranın yaygınlaşması insanları bazı değişikliklere yöneltti. Bunun yanı sıra altından üretilen madeni paralar zamanla korsanların ilgisini çekmişti. Kişiler bu değerli madeni yanlarında taşımaya çekiniyorlardı.
Mevcut bankaların ise bu konuya çeşitli notlarla çözüm buldu. Yani kişinin elindeki altın miktarına bağlı olarak resmi notlar yazdılar.
Bu kağıtlara sahip olanlar istediği bankadan kağıtta yazan kadar altın alabiliyorlardı. Bu kağıtlar zamanla banknota dönüştü. Günümüzde hala banknot denilen paralar bu şekilde meydana gelmiştir.
7 Kağıt Paraların Asıl Üretilme Nedeni Neydi?
Bu konuya giriş yapmadan önce Rothshild ailesini tanıyalım. Dünya ekonomisine şekil veren, İsrail gibi ülkelerin kurulmasına veya çöküşüne neden olan köklü aile.
Aile, Fransızca kırmızı kalkan olan Rothschild adını kullanmaktadırlar. Devlet yönetimlerinde etkin rol oynamaktadır. ABD’nin sınırsız para basma hakkının kökeni de bu ailedir. Hatta Amerika’nın kurulmasının arkasında olan 13 aileden bir tanesidir.
Ellerindeki bu büyük güç sayesinde dünya ekonomisinde ve uluslararası ticaretlerde büyük rol oynamaktadırlar. Gizliliğin esas olduğu bu aile yıllardır dünyadaki pek çok ülkeye yön veriyorlar.
Peki, bastıkları bu parada neyi amaçlıyorlardı? Eski Amerikan dolarları üzerinde altın veya gümüş sertifikası yazıyordu. Bunun nedeni ise altın ve gümüş karşılığında basılan banknotlar olmasıydı.
İşte karşınızda 10 dolar değerinde bir altın sertifikası:
Bu gördüğünüz para ise 1 dolar değerinde gümüş sertifikasıdır:
Amerika bu düzeni kullanıp ellerindeki altından fazla para basmaya başlamıştı. İşçinin 1 yıllık emeği karşılığında değer biçtiği bu paraları veriyorlardı. Fakat asıl önemli nokta şu ki amaçları o parayı işçiden geri almaktı.
Çünkü para işçide kaldıkça değer kazanıyordu ve bunu istemiyorlardı. Yılın 365 günü emek verip belli miktar para kazanan bu işçi, lüks lambası almak için tüm parasını vermek zorunda kalıyordu. Günümüzde bu düzenin devam ettiğini hala görebiliyorsunuz.
8 Cumhuriyet Döneminde İlk Banknot Ne Zaman Basıldı?
1925 yılında TBMM’de kabul edilen “Mevcut Evrak-ı Nakdiyenin Yenileriyle İstibdaline Dair Kanun” ile Cumhuriyetin ilk banknotlarının basılması adına bir karar alındı. 1927’de ilk banknotlar basıldı.
Bu dönemde henüz harf devrimi yapılmadığı için banknotlar, Arap alfabesi ile basıldı. Üzerinde de Fransızca ibareler vardı.
9 Nümizmatik Bilimi Nedir?
Latincede madeni para anlamına gelen numisma kelimesinden türemiştir. Madeni paraların, madalya ve sikkelerin doğuşu, kullanışı, sınıflandırılması kısaca tarihini incelerler.
Bu bilimin uzmanlarına ise nümizmat denir. Nümizmatik bilimine sikkecilik de denmektedir.
10 Paranın Temel İşlevleri Nelerdir?
Toplumun ortak değer ölçüsü olan para; ekonomik, yatırım, borçlanma ve alışveriş aracıdır. Taşınabilirliği, dijitalde kullanılabilmesi, bölünebilmesi ve ticari işlemleri hızlandırması kullanışlı bir araç olduğunu göstermektedir.
11 Paranın Basımı Nasıl Gerçekleştirilir?
Yüzyıllardır süregelen sahte para yöntemleri sonrasında devletler kendi paralarını en kaliteli ve kopyalanamaz şekilde üretmeye gayret ediyorlar.
Keten ve pamuktan üretilen özel kağıtlar, ilk önce boyutlandırılır. Sonrasında özel lazerler ile dijital ortamda baskı aşamasına girerler.
Paranın üzerindeki figürler işlendikten sonra kağıt içerisinde her ülkenin kendine has geliştirdiği tekniklerle şeritler ve bir takım parçalar konulur. Bu sayede para, kusursuz ve kopyalanamaz hale gelir. Bu bilgilerin yanı sıra yapılan birçok işlem gizli tutulmaktadır.
Paranın baştan sona tüm süreçlerini izlemek ve daha fazla bilgi almak için ise bu yazımıza göz atabilirsiniz.
12 Taklit Edilmesi En Zor Olan Banknot
Kazakistan ve eşsiz banknotları! Taklit edilmesi en zor olan banknot 1000 Kazak tengesidir. Baskı süreci ve mürekkep kullanımı çok özeldir.
Kendine özel numaralandırma sistemi bulunmaktadır. Kültürel dokunuşlar ve eski zamanda yapılan mağara çizimleri ile görsel bütünlüğü oluşturulmuştur. Tasarımıyla da Kazak tengesi birçok kez dünyanın en güzel parası seçilmiştir.
