Çin, piyasadaki oynaklık ve yönetişim eksikliği gibi endişeleri gidermeye çalışıyor. Aynı zamanda anakaranın hisse senedi piyasalarına getirmeyi planladığı yenilikler arasında Şanghay’da Nasdaq tarzı bir start-up kurulması yer alıyordu.
kolayca yatırım yapın
Bugün ise 25 şirketin listelendiği ve Nasdaq tarzı olan teknoloji borsası işleme açıldı. Bilim ve Teknoloji Yenilikleri Kurulu veya Star Market ismiyle anılacak borsa, ülkenin hisselerinin dışa açılımı konusundaki yeniler arasında.
Çin, ABD’nin hemen arkasında dünyanın en büyük ikinci hisse senedi piyasasına sahip. Büyük yatırım endekslerine dahil olmalarıyla birlikte ana sermayenin Çin hisse senetlerine girmesi bekleniyor. Ancak perakende katılımı göreceli olarak yüksek ve çoğu kişinin Çin borsalarına kumarhane demesine neden olan spekülatif bir faaliyete yol açıyor.
Yönetişim eksikliği de bir diğer sorun olarak görülüyor. Son birkaç ay içerisinde halka açık bazı şirketler, icra cezalarının gözaltına alındığını veya açıklanamayan milyarlarca doların kaybolduğunu bildirmiştir. Anakara Çin’de bu iki önemli soruna ek olarak, Pekin en iyi şirketlerini ana borsasında listelemek istiyor.
Ülke, dünyanın en büyük teknoloji şirketlerinden bazılarını barındırıyor, ancak bu şirketler denizaşırı ülkelerde halka arz edilmeyi seçtiler. Bu, kısmen içerdeki katı karlılık gereklilikleri ve New York veya Hong Kong gibi pazarların sunduğu marka güvenilirliğinden kaynaklanmaktadır.
Star Market’te İlk İşlem Günü
Pazartesi günü işlemlerin başlayacağı duyurulduktan sonra anakarada büyük bir heyecan yaşanmıştı. Bugün işlemlere başlayan Star Market’te tüm hisseler halka açılırken, hepsinde yükseliş gözlendi. Şirketlerden bazıları yüzde 100 oranında, bazıları ise yüzde 500 civarında değerlendi. Buna karşın bazı uzmanlar hızlı aksiyonlara karşı uyarıyorlar.
UBS Menkul Kıymetler Başkanı Eugene Qian, pazarın gelişmesi için biraz vakte ihtiyacı olduğunu söyledi. Qian, “Çin’deki yeni şeyler için perakende odaklı pazarların aşırı spekülasyon yapma eğilimi var,” dedi ve bunun sürdürülebilir olamayacak bir kısa vadeli baloncuğa katkıda bulunacağını söyledi.
Reuters’in bildirdiğine göre Şanghay Menkul Kıymetler Borsası tarafından işletilen Star Market’teki ilk halka arzlar, perakende yatırımcılar arasında yaklaşık 1700 kat daha fazla ilgi gördü.
Bir şirketin listesinin ilk beş gününde, günlük fiyat limitleri koyulmaz; ancak bu süreden sonra bir hissenin yüzde 20 aralığında işlem yapmasına izin verilir. Buna karşılık Çin’deki başka bir borsada halka açılma işlemlerinde ilk çıkışlarda yüzde 44’lük bir kazanç sınırı vardır ve bundan sonra yüzde 10 kayıp-kazanç sınırı getirilir.
Star Market’in Özellikleri
Çin’in menkul kıymetler düzenleyicisi Yi Huiman, başka bir yerde uygulanmamış yeni uygulamaları denemek için yeni hisse senedi tahtasını pilot program olarak faturalandırdı.
Odak noktası, ileri teknoloji ekipman üretimi ve biyotekmoloji gibi büyük büyüme potansiyeline sahip değerli endüstrilerdir. Kurul, ulusal güvenlik alanlarında faaliyet gösteren şirketler için yabancı sermaye alamayan yerel yatırım kanalı da yaratıyor.
Kurulun temel özelliklerinden birisi, belirli büyüklükteki bazı şirketlerin kar etmeden önce listelenmelerine izin vermektir. Bir şirketin regülatör onayını beklemekten ziyade sicile güvenerek halka açılmasını kolaylaştırmak da bir diğer özellik. PwC’ye göre; geçen yıl Şanghay A hisse pazarında 57 şirket halka açılırken, Hong Kong’da 143 adet şirket halka açıldı.
Özelliklerden bir diğeri de bireysel yatırımcıların, yatırım yapabilecekleri en az 500.000 puan değerinde varlığa sahip olmaları ve iki yıl menkul kıymet alım satım deneyimi olması şeklinde açıklandı.
Tüm bunlar, Çin’in yeni bir ana sermaye piyasası kurduğu 10 yılda üçüncü kez olması dışında kulağa umut verici geliyor. En son 2013 yılında tezgazüstü Yeni Üçüncü Kurul’un faaliyete geçmişti. 2009 yılında ise ChiNext Shenzhen’de piyasaya sürüldü. Hiçbiri birinci A-hisse piyasası ile aynı yatırımcı payını kazanamadı.
Her halükarda pek çok Çinli risk sermayesi firması ve diğer birincil piyasa yatırımcıları, yatırımlardan daha kolay çıkmalarına ve yüksek bir değerlemeye izin verebilecekleri yeni bir platform hakkında umutlular. UBS Securities’deki China Equity Strategy ekibi, ilk şirket grubu için ima edilen ortalama fiyat-kazanç oranının, ChiNext endeksi için 49’a karşılık 53 olduğunu belirtti.
Birçok yatırım fonu ise yeni kurul hakkında yorum yapmadan veya katılmadan önce beklentilere cevap verip vermeyeceğini beklemeyi tercih ediyor. Sci-Tech İnovasyon Kurulu’nun buna kattığı en kritik şey de geçen Kasım ayında kurulun planlarını açıklayan Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in kamu desteği.
Düzenleyiciler ve pazar katılımcılarının, bugünkü listede her şeyi bir araya getirmeleri yarım yıldan fazla sürdü. Soru ise bu momentumun ne kadarının devam edeceği.
Burton-Taylor International Consulting şirketinin yöneticisi Andy Nybo, “Çin, ABD ve Avrupa’dan farklı olarak merkezileştirildi. Çin finansal piyasalarının evrimi göz önüne alındığında çok farklı bir durum, ancak bunun anlamı olduğunu düşünüyorum. Düzenleyiciler, siyasi güçler, başarılı bir girişim olduğunu görmek için etkilemeye ve destek vermeye çalışacaklardır,” dedi.
Bireysel ve Kurumsal Yatırımcılar için Star Market
Yeni hisse senedi kurulu, Pekin’in genel ekonomiden çok daha az uluslararası öneme sahip olan iç mali sistemini kurma çabasını gösteriyor. Çin borsası, modern bir şekilde 30 yıldan daha uzun bir süredir devam ederken, New York Menkul Kıymetler Borsası’nın tarihi 200 yıldan daha uzun bir süredir varlığını sürdürüyor.
Yönetim danışmanlığı firması Oliver Wyman’dan Peter Reynolds, “Çin’de büyük ölçüde borç verme temelli bir finansman dünyasından, sermaye piyasaları temelli bir finansmandan daha fazlasına geçme ihtimaliniz var. Bu yolculuk, altına oturmak için biraz alyapı gerektiriyor ve bu altyapının bazı kısımları şimdi geliştirilebiliyor ve test ediliyor,” dedi.
Bir deneme olarak yeni kuru, göreceli bir sermaye açısından oldukça küçüktür. Devlet haber ajansı Xinhua tarafından yayımlanan bir rapora göre; bugünkü lansmanda, 25 şirketin 37 milyar yuan artması bekleniyordu. Buna karşılık, Dünya Borsalar Federasyonu’na göre; Şanghay Menkul Kıymetler Borsası 4,6 trilyon dolarlık piyasa değerine sahip.
