Sahte paranın gerçeğinden nasıl ayırt edileceği konusunda herkes az çok bir şeyler biliyordur. Ancak mağdur olmamak için az çok bir şeyler bilmek bazen yetersiz kalabiliyor.
Dolandırıcılığın arttığı ve piyasaya tomarla sahte paranın sürülebildiği günümüzde korunmak için yetkililerce onaylanmış yöntemleri uygulamak şart. Böylelikle zaman zaman gerçeğinden ayırt edilemeyen, özellikle de kişiyi dikkatsiz olduğu zamanlarda üzebilen sahte paralardan korunmak mümkün.
İşte sahte parayı anlamak için 12 yöntem;
1 Kağıdın Kalitesi
Sahte paralar, gerçeğine kıyasla daha yumuşak ve kalitesiz durmaktadır. Özel olarak üretilen banknotlarda beyaz değil, kupürün hakim renginin tonunda açık renkte kağıt kullanılır.
Yüzde 100 pamuk elyafından üretilen gerçek para UV ışık altında parlamaz. Gerçek paranın belirli bir yoğunluğu varken sahte paranın gerek kalitesi gerekse pürüzsüz dokusu kendini ele vermektedir.
2 Atatürk Görseli
Pek çok kişinin haberdar olduğu bir diğer gerçek para özelliğiyse Atatürk görselidir. Bunun için yapmanız gereken şey parayı ışığa tutup gizli Atatürk görselinin olup olmadığını kontrol etmenizdir.
Bazı kalpazanların aynısı olmasa dahi benzerini yapmalarına rağmen Atatürk görseli ayırt edici noktalardandır. Baskısız beyaz alanda Atatürk portresi ve kupür değerini gösteren rakamdan oluşan filigran, bazı sahte paralarda kağıdın içinden ya da dışından baskı ile taklit edilmektedir.
3 Emniyet Şeritleri
Dolandırıcıların en çok sorun yaşadığı noktalardan bir tanesi emniyet şeritleridir. Gerçek banknotun üzerindeki emniyet şeridi ışığa tutulduğunda düz bir hat şeklinde görünür. Kağıda gömülü olan şerit, UV ışık altında kupür değerine göre mavi, sarı, kırmızı olarak üç farklı renkte parlama gösterir.
4 Holografik Şeritler
Orijinal banknotların sağ ön yüzünde renkli ve parlak yansımalar veren holografik şerit folyo bulunmaktadır. Sahte paralarda ise gümüş renkli ve yanardöner yaldız kullanılmaktadır. Şeritte, açı değiştirildiğinde kupürün değerini ve TL ifadesini içeren dikdörtgen bir kısım bulunmaktadır.
5 Kabartma Baskısı
Kullanılan özel teknik sayesinde gerçek paralara dokunulduğunda ön yüzdeki Atatürk portresi ile Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası gibi bazı bölümlerde kabartma etkisi hissedilmektedir.
Sahte banknotlarda ise genellikle bu kabartmalar bulunmamaktadır. Bulunduğu durumlarda da orijinal paradaki kabartma hisse yerine yükseklik hissi verdikleri görülmektedir.
6 Renk Değiştiren Şerit Baskı
Gerçek paranın arka yüzünde kupür değerini gösteren rakam ve TL harflerinden oluşan şerit baskı vardır. Açısına göre şeffaf ve sarı renkleriyle yansıma yapan bu bölüm de kalpazanların tam olarak taklit edemediği alanlardandır.
7 Gizli Görüntü
Orijinal banknotlarda Atatürk portresinin sağındaki yedigen motifin içinde gizli bir görüntü vardır. Buraya dikkatli bakıldığında kupür değerinin rakamının yer aldığı görülmektedir.
8 Ultroviyole
Atatürk portesi üzerinde floresan etkili mürekkep ile basılmış rakam ve TL harfleri bulunur. Rakam ve TL harfleri yalnızca UV ışığı altında parlama özelliğindedir.
9 Görme Engellilere Yönelik Braille Alfabesi
Banknotların ön yüzünde ve sol üst kenarda Braille alfabesinden yararlanılarak hazırlanmış noktalar bulunuyor. Noktaların sayısına ve yerleşim yerine göre kupür değeri anlaşılabiliyor.
10 Bütünleşik Görüntü
Ön ve arka yüzde bulunup kupür değerini gösteren rakamlar, ışığa tutulduğunda birbirini tamamlamaktadır. Sahte paralarda ise bu görüntü genel anlamda sağlanamamaktadır.
11 Mikro Yazı
Ön yüzdeki ay-yıldız motifinin içinde kupür değerini rakam ve TL ile gösteren kabartma baskı tekniğinin uygulandığı mikro yazılar vardır.
Bu yazılar büyüteç ile bakıldığında okunabilmektedir. Kalpazanların bastığı paralardaysa bu yazılar büyüteçle bakıldığında genellikle okunamamaktadır.
12 Boyut Farkı
Orijinal banknotların uzun kenarında 6 mm, kısa kenarındaysa ikili grup olarak 4 mm fark oluşturulmuştur. Sahte banknotlarda ölçülerin bazen tam tutmadığına rastlanmaktadır.
Nihayetinde elinizdeki paranın sahte olduğunu düşünüyorsanız, TCMB’nin Sahte Banknot Seri ve Sıra No Sorgulama başlıklı internet adresinden sorgulama yapabilirsiniz. Şayet sahte çıktıysa yapmanız gereken şey, 155-156’yı aramak ya da en yakın polis merkezine başvurmaktır.
BONUS: Sahte Madeni Para Nasıl Anlaşılır?
Madeni paranın sahtesi ise mıknatıs ile kolaylıkla anlaşılabiliyor. Bakır, nikel ve çinko karışımından üretilen madeni pullar, darphanede bulunan baskı makinelerine giriyor. Damgaların pulların üzerine işlenmesiyle de bozuk paralar üretiliyor. Mıknatısa yapışan madeni paraların sahte olduğu söyleniyor.
SONUÇ:
Alışveriş yaparken tüm bu noktalara bakmanın zor olduğunun farkındayız. Fakat özellikle de büyük miktarda para üstleri alırken başlıca noktalara dikkat etmeniz sizi olası mağduriyetlere karşı koruyacaktır. Özellikle de acele yaptığınız işlemlerde dikkatli olmalısınız.
Çünkü dolandırıcıların en çok kullandığı yöntemlerden bir tanesi kişiyi acele ettirerek, eline sahte parayı tutuşturmaktır. Bununla birlikte bayram dönemleri ve tatil sezonları gibi para değişiminin yoğun olduğu zamanlarda emniyeti elden bırakmamalısınız.
