Geçen hafta yaşanan felakette deprem gerçeği yüzüne tokat gibi çarpan Türkiye için bilim insanları bir kere daha uyarı ve çağrılarını sürdürüyor. Daha önce İstanbul depremine yoğunlaştığı çalışmalarının ışığında kayda değer veriler elde eden İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Jeoloji Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Cenk Yaltırak, Kahramanmaraş merkezli depremlerin 9. gününde yeni açıklamalarda bulundu.
İstanbul depremine neden olacak fay hattına ilişkin ezberleri bozan açıklamalar yapan Yaltırak, ekibiyle birlikte oluşturduğu deprem haritasına ilişkin bilgiler paylaştı.
T24’ten Cansu Çamlıbel’e konuşan Profesör, geçen hafta Kahramanmaraş’ta yaşanan ve ikiz depremler olarak adlandırılan depremler hakkında da farklı açıklamalar yaptı.
“Maraş’ta İki Değil, Üç Deprem Oldu”
Kahramanmaraş’ta Pazartesi günü saat 04.17’de yaşanan ve ilk etapta 7.4 olarak açıklanan depremin aslında aynı anda 7.6 şiddetinde de yaşandığını açıklayan Yaltırak, “Bir tane 7.4 oldu, bir tane 7.6 oldu aynı anda. İkisinin toplam enerjisi yaklaşık 7.8. Bunu tam hesaplamak için daha çalışmamız lazım ama üç aşağı beş yukarı böyle oldu diyebiliriz” dedi.
Benzer bir durumun 1999 yılında İzmit’in Gölcük ilçesinde yaşanan tarihi depremde de görüldüğünü hatırlattı. Her iki tarihte de depremlerin iç içe geçtiğini ve bu nedenle detaylı çalışma öncesi tespitin anlık olarak sağlanamadığını kaydederek şöyle açıkladı:
“Bunu görebilmeniz için çok hassas yer hareketi ölçen aletlere bakmanız lazım. Ground motion ölçen aletlere baktığınız zaman bunu görebilirsiniz. …1999’de bir tane 6.9 oldu. Bir tane 7 oldu, sonra da 7.4 oldu. Bunlar arka arkayadır. 7.4 en büyük olduğu için diğerleri onun arasında kayboldu. Hala o depremi uluslararası kayıtçılar 7.6 olarak gösterir.”
“Deprem Haritaları Yanlış”
Her depremin ardından hatırlanan deprem yönetmeliğine ilişkin değerlendirme yapan Yaltırak, “Haritalar da yanlış, haritalar üzerinden çalışılan senaryoları da yanlış” diyerek, sanılanın aksine yönetmeliğin olası bir deprem riskini azaltmak yerine artırdığına dikkat çekti.
Profesör, “Çünkü o harita elmayı, armudu, eriği aynı yere atıyor ve bunların ortalama ağırlığını bir istatistik olarak alıyor. Sonra da senin karşına ayva çıkma olasılığı 2500 yılda bir diyor. Öyle bir sınıflama yapılamaz” dedi.
Tehlike haritasının gerçekle bağlantısının olmadığı çıkarımında bulunarak, “Mesela Kuzey Anadolu fayında Erzincan depremi oldu. Tehlike haritasında Erzincan bölgesi hala kıpkırmızı ama orada 200 yıl hiçbir deprem olmayacak. Bitti orası. Orada yeniden 7’den büyük deprem olması için o fayın tekrarlanma periyodunun aşılması lazım” dedi.
Korkuyla Beklenen İstanbul Depremi…
Profesör, konuşmasında Doğu Marmara depremi olarak tanımladığı İstanbul depremini konu alan ve 21 yıl önce yayımlanan makalesinde açıkladığı bilgileri paylaştı.
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) değerleri baz alınıp yapılan tüm yeni binaların riskli olduğunu açıklayan Yaltırak, iki kurumun da kullandığı fay haritasının hatalı olduğuna işaret etti.
Marmara’nın çok faylı bir alan olduğunu, tek ve basit bir fay hattının olmadığını söyleyerek şöyle konuştu:
“Le Pichon ve Celal Şengör neyi söylüyor? Daha hiçbir haritaları yokken, harita yapmamışken Cumhuriyet Bilim Teknik dergisinde “tek fay var” diyorlar. Oysa TPAO bile artık 1999’da “çok fay var” dedi. Sonra sınırlı sismik kesitle ben 1999’un Ocak ayında çizdiğim fay haritası çoklu fay sistemi var. Sonra toplanan sismik veriler ve batimetri haritasına dayanarak bu makaledeki fay haritasını hiç dikkate almıyorlar. Kimse bunu göstermek istemiyor.”
Ekibiyle birlikte hazırladığı haritanın yok sayıldığının altını çizerek, “Tek fayı test etmek için Çubuklu gemisini gönderiyorlar, bakıyorlar ki o tek fay yok bu veride. Oysa yeni batimetri haritasını TPAO’nun fay haritasının üzerine koyunca ikisi birbirini doğruluyor. Yani tek fay olmadığı ortaya çıktı” dedi.
Doğu Anadolu fay hattının yarattığı son depremlerin İstanbul depremine neden olma olasılığına açıklık getiren Yaltırak, “Hiç alakası yok, orası başka bir yer. Bu fayları birbirine bağlayarak domino gibi dünyayı dolaştıramazsınız” diye konuştu.
