Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırma Merkezi (BETAM), Türkiye ekonomisinin yılın ikinci çeyreğindeki büyüme rakamlarını değerlendirdi. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre Türkiye ekonomisi 2022 Nisan-Haziran dönemini kapsayan dönemde yıllık bazda yüzde 7,6 büyüme kaydetti. BETAM, ikinci çeyrekte teknik resesyona giren ABD dahil birçok ekonomi durgunluk yaşarken Türkiye ekonomisindeki büyümeyi sağlayan bileşenleri açıkladı.
BETAM’ın “2022 2. Çeyrek Büyüme Değerlendirmesi” başlığıyla paylaşılan araştırma notunda, söz konusu dönemde büyümeye en büyük katkının yüzde 12,3 puan ile özel tüketimden geldiği bilgisi verildi. Dış ticaret katkısının ise bu çeyrekte yüzde 3,9 puan olduğu söylendi.
BETAM’ın araştırmasına göre özel tüketimin hız kesmemesindeki sebep, pandemi sonrası tüketim eğiliminin yükselmesi olarak gösterildi.
Ayrıca yüksek enflasyon beklentileri nedeniyle dayanıklı mal talebinin öne çekilmesinin de özel tüketimi artıran etkenlerden olduğu söylendi.
Artışa Rağmen Reel Sektör için Gelecek Parlak Değil
Paylaşılan değerlendirme notunda, yatırımların geleceği hakkında pozitif bir beklenti oluşmadı.
Değerlendirme raporunda, “Özel tüketim ve ihracattaki artışlara rağmen yatırımların neredeyse yerinde sayması ve stokların erimeye devam etmesi gelecek dönemlere ilişkin reel sektör açısından büyük belirsizlikler olduğuna işaret ediyor. Devam eden enflasyonist sürecin de bu belirsizliği artırdığına şüphe yok” denildi.
TL’deki Değer Kaybı Sayesinde İhracat Payı Arttı
Araştırmalara göre büyüme verisinde özellikle ihracattaki payın, TL’nin yaşadığı değer kaybı ile bağlantılı olduğu belirtildi.
Yapılan açıklamada, “İlk çeyrek sonu dolar kuru 14’ler seviyesinde iken ikinci çeyrek sonuna doğru 17’nin üstüne çıktığı için TL’deki değer kayıpları sebebiyle ihracat artışının hız kesmediğini gözlemliyoruz” denildi.
Yatırım Harcamalarında Artış Sınırlı Kaldı
BETAM’ın araştırma notunda, yatırım harcamalarının bu çeyrekte yıllık bazda yüzde 4,7 artarak büyümeye 1,4 yüzde puan katkı sağladığı; çeyreklik bazda ise bir önceki çeyreğe kıyasla yüzde 1,3 azalarak büyümeyi 0,4 yüzde puan baskıladığı yorumu yapıldı.
Stoklar Erimeye Devam Etti
2022’nin ikinci çeyreğinde stokların erimeye devam ettiği ve değişimlerin yıllık büyümeyi baskıladığı açıklandı. Stok değişiminin büyümeyi yüzde 10,3’lük puanla düşürdüğü açıklandı.
Raporda, “Stok değişimlerinin yıllık büyümeyi baskılamaya devam ettiğini görüyoruz. Stok değişiminin yıllık büyümeye katkısı negatif oldu. Bunun sebebi pandemi döneminde biriken stokların, 2021’de olduğu gibi 2022’nin ilk çeyreğinde de erimeye devam etmesidir. Azalan stoklar sebebi ile üretim artışının tüketim artışına kıyasla daha düşük kaldığını söyleyebiliriz” şeklinde değerlendirme yapıldı.
Büyüme Rakamları Olağanüstü Bir Revizyona Uğradı
BETAM’ın değerlendirme raporunda, 2022’nin ilk çeyreğine ait çeyreklik büyüme rakamlarının olağanüstü bir revizyona uğradığı belirtildi. Yüzde 1,2 olan ilk çeyrek GSYH büyüme oranının yüzde 0,7; eksi yüzde 2,8 olan özel tüketim büyümesinin ise yüzde 1,6 olarak revize edildiğinin altı çizildi.
Özel tüketimdeki bu devasa güncellemeye rağmen GSYH büyüme oranının görece az değişmesinin ilerleyen dönemde daha ayrıntılı halde ele alınacağı bildirildi.
