Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, ayçiçeği üreticilerinin karşılaştığı sorunları ve beklentilerini dile getiren bir basın açıklaması yaptı. Akdeniz Bölgesi’nde başlayan ayçiçeği hasadına ilişkin konuşan Bayraktar, ayçiçeğinin ülke ekonomisi için kritik bir ürün olduğunu belirtti.
kolayca yatırım yapın
Bayraktar, ayçiçeğinin Türkiye’nin sıvı yağ tüketiminin yüzde 80’ini karşıladığını ve tohumlarının yüzde 40-45 oranında yağ içerdiğini vurguladı. Ayrıca ayçiçeği küspesinin yüzde 30-40 protein içerdiği için hayvan yemi olarak da önemli bir rol oynadığını ifade etti.
Rekor Üretim ve Düşen Fiyatlar
Bayraktar, 2022 yılında yağlık ayçiçeği üretiminin 2 milyon 550 bin tona ulaşarak rekor kırdığını, ancak düşük fiyatlar nedeniyle 2023 yılında ekim alanlarının azaldığını söyledi.
Bu durumun üretimi 2 milyon 198 bin tona düşürdüğünü, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) tahminlerine göre 2024 yılında üretimin yüzde 8,7 artışla 2 milyon 390 bin tona ulaşmasının beklendiğini belirtti.
2015 yılında yüzde 79 olan yeterlilik oranının 2022 yılında yüzde 51’e gerilediğini söyleyerek, üretim açığının ithalat yoluyla karşılandığını ifade etti. Türkiye’nin ayçiçeği ithalatçısı ülkeler arasında yer aldığını vurguladı.
İthalata Harcanan Döviz
Bayraktar, 2023 yılında ayçiçeği tohumu, yağı ve küspesi için toplamda 2 milyar 67 milyon dolar ödendiğini, 2024 yılı ilk 5 ayında ise 892 milyon 766 bin dolar değerinde ithalat yapıldığını aktardı.
Çukobirlik’in 2024/2025 kampanya dönemi için yağlık ayçiçeği alım fiyatını yüzde 24,4 artırarak kilo başına 15 lira 30 kuruş olarak belirlediğini, ancak üreticilerin bu fiyatı yeterli bulmadığını söyledi.
Trakyabirlik, Karadenizbirlik ve Tarım Kredi Kooperatifleri gibi alıcı kurumların alım fiyatlarını belirlerken artan girdi maliyetlerini, enflasyon oranını ve üreticilerin karını göz önünde bulundurması gerektiğini vurguladı.
Ayçiçeği Üretimini Artırmak
Türkiye’nin ayçiçeği üretimini artırarak ithalata bağımlılığı azaltması gerektiğini paylaştı. 2022 yılında rekor üretim yapan çiftçilerin, ithal ürünler karşısında mağdur edilmemesi gerektiğini ileri sürdü.
Son iki yılda fiyatların gerilemesi nedeniyle ekim alanlarının azaldığını, iklim değişikliği ve aşırı sıcakların üretimi daha da zorlaştırdığını ifade etti. İthalata harcanan milyarların üreticilere aktarılmasıyla üretimin artırılabileceğini öngördü.
Son yıllarda yağ fiyatlarında önemli artışlar yaşandığını söyleyen Bayraktar, 2024 yılı Ocak ayında litre fiyatı 58 lira olan ayçiçek yağının, Haziran ayında yüzde 15 artarak 67 liraya yükseldiğini ve son bir yılda yüzde 47 oranında arttığını dile getirdi.
Ayçiçek yağı fiyatlarındaki artışı kontrol edebilmek ve dışa bağımlılığı azaltmak için üretimin artırılması gerektiğinin altını çizdi.
Üretim planlamasında ayçiçeğinin mutlaka yer alması gerektiğini savundu. Ayçiçeğine verilen prim, gübre ve mazot desteklerinin üreticiler için büyük önem taşıdığını, desteklerin en az girdi enflasyonu oranında artırılması gerektiğini söyledi.
Bayraktar açıklamasında, ülke içi üretimi korumak ve artırmak için ayçiçeği ve ürünlerinde gümrük vergi oranlarının yıl boyunca yüksek tutulması gerektiğine dikkat çekti.
