Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) görüşülen dezenformasyon yasası, Avrupa’nın merceğine alındı. Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM) Denetim Komitesi tarafından hazırlanan Türkiye raporunda, Meclis’te oylanan yasa hakkında değerlendirme yapıldı.
İfade ve insan hakları özgürlüğüne engel teşkil edebilecek nitelikte olan yasa için dikkat çekici eleştiriler yapıldı. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne aykırı nitelikteki şikâyetler, rapora eklendi.
Seçime giderken Türkiye’de dezenformasyon yasası adı altında imzalanan, bilgiye erişim engeli ve ifade hakkı yasağı kararının alınmasının yanlış olduğu yorumu yapıldı.
TBMM’ye çağrıda bulunan komite, yasayı onaylamamalarını bildirdi.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi Demokratik Kurumları Yıprattı
Türkiye raporunda, 16 Nisan 2017 tarihinde yapılan referandumun ardından ülkede değişen rejim değişikliğine değinildi.
Parlamenter sistemden kendi rızasıyla çıkan halkın, cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini kabul etmesinin ülkeye verdiği hasarlara dikkat çekildi.
Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin, “Demokratik kurumları ciddi bir şekilde zayıflattığı ve kuvvetler ayrılığı sistemini işlevsiz ve yetersiz hale getirdiği” saptaması yapıldı.
İzleme Komitesi’nde görüşülen raporda yer alan karar tasarısının nihai olarak çarşamba günü Genel Kurul oturumunda tartışılarak oylanacağı aktarıldı.
Türkiye Neden Denetim Sürecine Tâbi Tutuldu?
Avrupa Konseyi, yeni üyeleri ya da insan hakları alanında sıkıntılar yaşayan ülkeler için denetim süreci başlatıyor.
Konsey, bu süreçte, üye ülkelerde demokrasi, insan hakları ve hukukun üstünlüğü gibi Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) temel değerlerinin hayata geçirilmesini denetliyor.
1996’da bu sürece dahil olan Türkiye, yapısal reformlarda AİHS’nin temel bileşenlerini uygulamaya koyduğu için 2004’te denetimden muaf tutulmuştu.
Denetim sonrası izleme sürecine dahil edilen Türkiye, demokrasi ve insan hakları konusunda şiddetli sancılar çektiği için 2017 yılında yeniden denetim sürecine alınmıştı.
Dezenformasyon Yasası Demokles’in Kılıcı Olacak
TBMM Genel Kurulu, yeni yasama yılı açılır açılmaz dezenformasyonla mücadele yasasını gündemine almıştı.
Sosyal medyayı da kapsayan yasa teklifi için Meclis tatildeyken Ak Parti çalışmalara başlamıştı. Meclis’in 1 Ekim’de açılmasıyla birlikte Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi ele alındı.
Seçime gidilen dönemde enformasyon paylaşımına denetleme ve yasak getirilecek olması tepkilere neden oldu. Teklifte yer alan bir maddeye göre halkta infial duygularını uyandıracak durumların içeriği genişletildi.
Güvenlik ve toplum huzurunu tehdit edenlere hapis cezası getirilmesi kararı eklendi. Teklifte yer alan madde şöyle:
“Halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak amacıyla ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kimse, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılacak.”
Ayrıca Milli İstihbarat Teşkilatının (MİT) faaliyetleri ile personeline yönelik suç teşkil eden içerikler, katalog suçlar kapsamına dahil edilecek.
Söz konusu düzenlemede, internet haber siteleri süreli yayın kapsamına alınacak. Basılı yayına uygulanan ceza ve yaptırımlar internet yayıncılığı için de geçerli olacak.
Esnetilmeye ve geniş yoruma açık olan dezenformasyon yasasının, gazeteciler başta olmak üzere yurttaşların da Demokles’in kılıcı gibi başında sallandığı yorumu yapılıyor.
