15 yıldan beri ilk kez Pazartesi günü ABD Hazine Bakanlığı Çin’e bir para manipülatörü etiketi verdi. Bu, küresel ekonomiye zaten sürüklenmiş olan ticaret savaşını daha da kötüleştirecek gibi görünüyor. Bir süredir açıkça bu etiketi vermemesine rağmen Çin’i izleme listesinde tutan ABD, yuanın dolar karşısında 7 seviyesini kırmasıyla birlikte resmen ilan etmiş oldu.
Başkan Donald Trump’ın idaresindeki bu eylem, Çin’in para birimi olan yuanın, ABD doları başına 7’den daha fazla oranda zayıflamasına izin vermesinin ardından geldi. Trump kendi adına, Çin yuanındaki düşüşü büyük bir ihlal olarak adlandırdı.
Bazı analistler, Pekin’in yuanı zayıflatma yönündeki hareketinin Trump’ın en yeni tarife tehdidine misilleme olarak açıkça yapıldığını söyledi. Başkan, geçen hafta Washington’ın 1 Eylül’den itibaren 300 milyar dolarlık Çin malına yüzde 10 tarife getireceğini açıkladı. Bu devam ederse ABD Çin’den altığı tüm mallara yüksek tarifeler uygulamış olacak.
ABD ve Çin, geçen yıl boyunca teknoloji ve şimdi para birimi alanlara yayılan bir ticaret savaşı yapıyor. Trump’ın geçen haftaki tarife tehdidi, her iki tarafın da bazı uzmanların sonuçlandırmanın giderek zorlaştığını söylediği bir anlaşma için müzakerelere devam etmesinin hemen ardında geldi.
Bank of America Merrill Lynch’in Çin hisse senedi stratejisi başkanı David Cui, “Pekin ticaret müzakeresinden vazgeçmiş gibi görünüyor,” dedi. Cui, Pekin’in yuanın 7 seviyesini geçmesine izin verdiğini ve iki ülke arasında uzun süreli bir çatışma işareti bulunduğunu belirten büyük bir olay olduğunu da söyledi.
Dün Çin Merkez Bankası, resmen yuanın zayıflamasına izin verme kararının Amerikan tarifelerine bir cevap olarak verildiğini reddetti.
USD/CNH Paritesinde 7 Kritik Seviyesi
Bundan 2 ay önce uzmanlar, USD/CNH paritesinin ticaret savaşı konusunda uyarı vermeye başladığını ve kilit 7 seviyesinin kırılabileceğini söylemişlerdi. Dün ise 7,1070 yuan seviyesini gören parite, dünyanın en büyük iki ekonomisi arasında bir anda alevlenen savaşı körükledi.
Çin, diğer büyük ekonomilerin para birimlerini yönetme yöntemlerine kıyasla yuanda daha sıkı bir tutum sergilemektedir. Son yıllarda Çin makamları para birimi üzerindeki baz kontrolleri gevşetti. Ancak Çin’in merkez bankası (PBOC) yuanın günlük karar vermekte olduğu ortak noktanın her iki yönünde de yüzde 2 oranında hareket etmesine izin vermişti.
PBOC, yuanı istenen bir aralıkta tutmak için yuan almak veya satmak şeklinde döviz piyasasına müdahale etme isteği ile bilinmektedir. Çin makamları para biriminin küresel mali krizden bu yana dolar başına 7 yuan sınırını geçmesine izin vermedi. Aslında önceki yıllarda para biriminin bu işareti ihlal etmesini önlemek için dış rezervlerinin önemli bir kısmını kullandılar.
Bu nedenle döviz uzmanlarının bu seviyeyi, uzun zamandan beri psikolojik olarak önemli bir seviye olarak gördükleri biliniyor. Dolar başına 7 yuanı ihlal etmek, kısmen önemli bir gelişme; çünkü yatırımcılar, PBOC’nin ne kadar güçsüzlüğe katlanmak istediğini bilmedikleri için Çin’deki yatırımlarını zararları azaltmak için satabiliyorlar.
Böylece ülkeden kayde değer sermaye çıkışları tetikleniyor. Dolar başına yuanın 7 seviyesini kırmasının şirket için maliyet doğuracağı uyarıları da daha önce yapılmıştı.
Çin yuanının bu önemli işareti geçmesinden bir gün sonra PBOC, para biriminin ABD dolarına karşı 7,1 değerine düşmesine olanak sağlayacak bir orta nokta belirledi.
Para Birimi Manipülatörü
ABD, yıllarca Çin’in ihracatını ucuzlaştırmak için yuanı zayıf tuttuğunu söyleyerek, Pekin’i suçladı. Başkan Bill Clinton’ın yönetimi 1994 yılında Çin’i para manipülatörü olarak etiketlemiştir.
Ancak Çin, ABD Hazinesi’nin Amerika’nın ticaret ortakları tarafından yapılan para birimi uygulamalarının yarı yıllık incelemesini izleme listesinde sürekli olarak tutmasına rağmen, bu etiketi yapıştırmaktan şimdiye kadar kaçınmıştı. İzleme listesinde, yakın izlemeye izin vermiş sayılan ülkeler bulunur; çünkü kendi para birimlerini manipüle ediyor olabilir.
Mayıs ayındaki son Amerikan incelemesinde Çin, 2015 Ticaret Kolaylaştırma ve Ticaret Yaptırma Yasası uyarınca üç para birimi manipülasyon kriterinden sadece birini karşıladı. Bu, ABD ile son derece büyük, ısrarcı ve büyüyen iki taraflı mal ticareti fazlasıydı.
Ancak Pazartesi günü ABD, 1988’deki Omnibus Dış Ticaret ve Rekabet Yasası kapsamında Çin’i “para manipülatörü” olarak etiketledi. Avustralyalı banka ANZ’de Asya Araştırmaları Başkanı Khoon Goh, “Bu, bir ülkenin para manipülatörü olarak adlandırılmasında daha fazla öznellik sunuyor,” dedi.
1988 tarihli kanuna göre; ABD, Çin ile müzakere etmek veya örneğini Uluslararası Para Fonu’na götürmek zorunda kalacak. ABD’nin olası cezaları ise şunlar;
- Gelişmekte olan ülkelere yatırım yapan bir Amerikan devlet kurumu olan Overseas Private Investment Corporation’ın Çin’i finanse etmesini yasaklamak.
- Çin’i ABD devlet kağıtları alım ihaleleri dışında bırakmak.
Goldman Sachs analistleri bugün yayımladıkları raporda, Çin’in hükümet sözleşmeleri veya OPIC finansmanının büyük bir alıcı olmadığını, bu neden döviz manipülatörü etiketinin tek başına büyük sonuçları olmadan sadece sembolik olduğunu söylediler.
Ticaret Savaşındaki Yükseliş
ABD Hazinesi’nin Çin’i etiketleme hamlesi, Citi Research analistlerine göre Washington ve Pekin arasındaki ticaret gerginliğinin biraz daha artmasına neden olacak.
Analistlerin bugün yayımladıkları bir notta, ABD’nin sadece ilan edilen 300 milyar dolarlık dilimindeki tarife oranını, gelecek ay en kısa sürede yüzde 10’dan yüzde 25’e çıkarmasını beklediklerini ifade ettiler. Halihazırda Çin’den yapılan 250 milyar dolarlık ithalattaki vergiler yüzde 25’in üstüne çıkmış durumda.
Çin, ABD’den ihracat miktarına kıyasla daha az miktarda mal ithal ediyor. Bu nedenle Asya ülkesinde ek tarifeler uygulayabileceği sınırlı ürünler bulunuyor. Bazı uzmanlar, Çin’in devasa ABD Hazineleri’ne el koyabileceğini, ancak böyle bir hareketin Pekin’e zarar verebileceğini düşünüyorlar.
Capital Economics’in kıdemli Çin ekonomisti olan Julian Evans-Pritchard, “Sonuç olarak Çin’in doğrudan ABD’de vurulacak çok az iyi seçeneği var. Bu nedenle politika yapıcıların tarifeleri düşürmek için daha geniş kapsamlı tedbirlere odaklanmaları muhtemel,” dedi.
Yuanın değer kaybetmesine izin vermek önemli bir hamledir. Daha zayıf bir yuan, Çin mallarını ülke dışındaki alıcılara nispeten daha ucuz hale getiriyor. Böylece Amerikalı ithalatçıların Trump’ın tarifelerinin bir sonucu olarak ödemeleri gereken ilave vergileri mahsup edebilir. Böyle bir hamle, Amerikan başkanının istemediğini söylediği Amerikan dolarını da göreceli olarak güçlendirebilir.
