Ziraat Bankası’nın eski yöneticisi Prof. Dr. Şenol Babuşcu, Türkiye’nin en önemli sorunlarından biri olarak nitelendirdiği Merkez Bankası rezervlerine ilişkin bir yazı kaleme aldı. Bu sorunun geçmişten bu yana devam ettiğini belirten Babuşcu, son senelerde daha fazla dikkat edilmeye başlandığımı söyledi.
Rezervlerin üzerindeki odağın sebebinin son yıllarda piyasada döviz kurlarını kontrol etmek amacıyla gerekenden daha fazla satılarak tehdit oluşturacak seviyeye gerilediği yönündeki eleştiriler olduğunu söyledi.
Tüm bunlara rağmen ekonomi yönetiminin brüt rezerv rakamları üzerinde yorum yaparak rezerv yapısının yeterli ve güçlü olduğu söylediğine işaret eden Babuşcu, şu ifadeleri kullandı;
“Çok düşük düzeydeki net rezervler ve özellikle de negatif düzeyde bulunan swap hariç net rezervler olumsuz bir tablo çizmekte. Önceki ekonomi yönetiminin bu yaklaşımının yeni ekonomi yönetimi tarafından da sürdürüldüğü gözleniyor.”
Swap Hariç Rezervler Seçimin Ardından Eksi 50 Milyar Dolar Oldu
2023 yılına bakıldığında rezerv rakamlarının büyük oynaklık gösterdiğine dikkat çekerek, yıl başında yaklaşık 130 milyar dolar civarında olan brüt rezervlerin seçim öncesi dönemde 100 milyar doların altına düştüğünü bildirdi.
Seçimlerin ardındansa çabalarla tekrar 22 Eylül haftasında 125 milyar dolar seviyesine yükseltildiğinin bilgisini veren Babuşcu, rezervlerin 29 Eylül haftasında 122,2 milyar dolara gerileyerek tekrar ciddi bir düşüş yaşadığını vurguladı.
Swap hariç rezervlerinse (-) olarak ifade edilen rezerv açığının yıl başındaki eksi 45 milyar dolardan, seçim öncesindeki politikalarla eksi 60 milyar düzeyine kadar yükseldiğini paylaştı. Seçim sonrasındaki çalışmalarla bu rakamın eksi 50 milyar dolara yükseldiğini ekledi.
Net Rezervlerde Kayda Değer Bir Gelişme Yok!
Babuşcu, swap dahil net rezervler hakkında da bilgi paylaşımında bulundu. Seçim öncesi Mayıs’ta eksi 4 milyar dolar düzeyinde olan swap dahil net rezervlerin 22 Eylül haftasında 24 milyar dolara ulaştığını kaydetti. 29 Eylül haftasında ise 20,7 milyar dolara gerilediğini ekledi.
Aktardığı bilgilere işaret eden Babuşcu, Merkez Bankası rezervlerinde son aylarda büyük gelişme sağlanmış gibi gösterilmeye çalışıldığını ancak swap hariç net rezervlerde kayda değer bir gelişme sağlanamadığını vurguladı.
Brüt rezervlerde seçim sonrasında 20 milyar doların üzerinde artış sağlanırken, swap hariç net rezervlerde sadece 4 milyar dolar düzelme olduğunun altını çizdi.
Söz konusu durum ile rezervlerdeki iyileşmenin büyük ölçüde yapılan swap işlemlerinden kaynaklandığı yönünde görüş bildirdi.
Basında, Swap Hariç Net Rezervlerin Gelişimine Yer Verilmiyor
Uluslararası yatırımcıların Türkiye’ye dikkate alınacak miktarda doğrudan yatırım denilen uzun vadeli yatırım yapmadığına da dikkat çeken Babuşcu, yabancı yatırımcının kısa vadeli portföy yatırımlarının da kayda değer ölçüde gelmediğini bildirdi. Swap işlemleri ile günün kurtarılmaya çalıştığını savundu.
Son haftalarda basında rezervlerle ilgili haberlerde genelde swap hariç net rezervlerin gelişimine yer verilmemesinin sebebinin yukarıda belirtilen sebeplerden kaynaklı olduğunu söyledi. Tüm bu sebeplerden konu hakkında haber yapılmasının istenmediğini öngördü.
Son aylarda rezervleri destekleyen bir başka unsurunsa ödemeler dengesi altında yer alan net hata noksan kalemi olduğunu dile getiren Babuşcu, şöyle devam etti;
“Açıklanan en son rakamlar çerçevesinde, seçim sonrası haziran ayında 8,2 milyar dolar ve Temmuz ayında 4,4 milyar dolar net hata noksan kaleminde artış yaşandı. Yani iki ayda ülkeye ne olduğu belli olmayan 12,6 milyar dolar para girişi olmuş.”
Merkez Bankası’na Ait Döviz Yok!
Rezervlerdeki artışın önemli bir kaynağını da niteliği belli olmayan paralara bağlayan Babuşcu, “Eğer nereden, nasıl ve ne amaçla geldiği belli olmayan bu paralar ülkeye giriş yapmasaydı swap hariç net rezervler seçim öncesindeki düzeyinin bile gerisine düşecek görünüyor.” diyerek dikkat çekti.
Sonuç olarak net rezervlerde Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın (TCMB) kendine ait dövizi olmadığını ileri sürerek, olan dövizinse bize ait olmayan paralar olduğunu kaydetti. Merkez Bankası’nın ise bu paradan harcama yaptığını dile getirerek, “Bu nereye kadar sürdürülebilir? Belirsiz.” dedi.
