ABD Başkanı Donald Trump, Ukrayna’ya silah sağlamanın kendisine göre uygun bir yolunu sonunda buldu. Avrupa müttefiklerinden silahlarını bağışlamalarını isterken, onların yerine Amerikan yapımı yeni sistemler satacak.
İşin zor kısmı ise kimlerin, hangi değerli silah sistemlerinden vazgeçeceği konusunda anlaşmaya varılması gerekiyor. Özellikle Ukrayna’nın uzun süredir talep ettiği Patriot hava savunma sistemleri konusunda bir anlaşma yapılması önemli görülüyor.
Trump, Pazartesi günü Oval Ofis’te yaptığı açıklamada, “En üst düzey silahlar üreteceğiz ve bunlar NATO’ya gönderilecek” demişti. Trump’ın açıklamasına göre bazı Patriot hava savunma sistemlerinin önümüzdeki günlerde Ukrayna’ya ulaşması bekleniyor. Ancak Trump, Ukrayna’ya silah yardımı yapılmasına karşı çıkan MAGA hareketinin bazı önde gelen isimlerini karşısında buluyor.
Yüksek maliyetli Patriot sistemleri, ABD müttefikleri arasında büyük talep görüyor ve Ukrayna şehirlerine yönelik Rus balistik füzelerini etkili şekilde imha ettiği kanıtlanmış durumda. Trump yönetimi, Avrupa müttefikleriyle önerilen anlaşma kapsamında Ukrayna’ya daha fazla taarruz silahı gönderme olasılığına da açık olduğunu belirtti. Ancak Trump, Ukrayna’nın Moskova’yı hedef almaktan kaçınması gerektiğini söyledi.
Trump ile NATO Genel Sekreteri Mark Rutte’nin son günlerde şekillendirdiği plan, Ukrayna ve müttefikleri tarafından memnuniyetle karşılandı. Kiev ve diğer başkentlerdeki liderler, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e yönelik olumlu açıklamalarıyla tanınan Trump’ın söylemindeki bu büyük değişimi kutladı.
Ancak Trump’ın açıklamalarının ardından anlaşıldı ki Trump yalnızca genel bir çerçeve sundu; ayrıntılı bir plan değil. Ukrayna’ya sağlanacak desteğin ne ölçüde olacağı, hangi ülkelerin hangi ekipmanı vereceği konusunda yapılacak müzakerelere bağlı olacak. Bu da ABD ve Avrupa’dan 10 yetkiliye göre halen belirsizliğini koruyor.
Washington’daki kuzey Avrupalı bir büyükelçi, “Bu işlerde her zaman olduğu gibi şeytan ayrıntıda gizli” dedi.
Patriot’u kim verecek?
Trump’ın Pazartesi günü Oval Ofis’te Rutte ile yaptığı görüşmede, Finlandiya, Danimarka, İsveç, Norveç, Hollanda ve Kanada gibi altı NATO ülkesinin silah satın alma planına katılmaya istekli oldukları belirtildi.
Ancak bu ülkelerin Washington’daki üst düzey kaynakları Reuters’a, planı Trump açıklayana kadar duymadıklarını söyledi. Yani ABD’nin yakın müttefikleri bile bu öneriden Trump’ın açıklaması sırasında haberdar oldu.
Bir Avrupa büyükelçisi, “Kimsenin önceden ayrıntılı olarak bilgilendirilmediğine dair net bir izlenimim var. Ve içerde de bu planın ne anlama geldiğini şimdi çözmeye çalışıyorlar gibi görünüyor,” dedi.
ABD’nin eski NATO büyükelçisi Kurt Volker, Trump’ın Ukrayna’ya destek ile Cumhuriyetçi Parti içindeki siyasi gerçekler arasında bir denge kurmayı başardığını söyledi. Avrupa’nın ABD silahlarını finanse etmesi fikrinin, Trump’ın kampanya boyunca söyledikleriyle tamamen tutarlı olduğunu ifade etti.
Trump, kampanya boyunca Avrupa ülkelerine daha fazla savunma harcaması yapmaları gerektiğini vurgulamıştı. “Ödemeleri gerek” vurgusu yaparken, “Eğer ödemeyeceklerse biz de onları korumayacağız, tamam mı?” ifadelerini kullanmıştı.
Volker Ukrayna’nın sonunda 12-13 Patriot bataryası alabileceğini, ancak tüm sistemlerin tesliminin bir yılı bulabileceğini söyledi.
NATO’dan bir yetkili ise askeri yardımların Almanya’da bulunan “Ukrayna Güvenlik Yardımı ve Eğitim Misyonu” adlı mekanizma aracılığıyla koordine edileceğini belirtti. Yetkili, “Almanya, Norveç, Danimarka, Hollanda, İsveç, Birleşik Krallık, Kanada ve Finlandiya dahil olmak üzere birçok Avrupa ülkesi bu girişimi desteklemeyi taahhüt etti,” dedi.
