ABD Başkanı Donald Trump’ın Fed’e yönelik eleştirileri ile merkez bankası bağımsızlığı yeniden tartışılmaya başlandı. Bloomberg News’ten Ben Holland ise yeni bir akademik çalışmaya yazısında yer verdi.
kolayca yatırım yapın
Ben Holland, A. Hakan Kara ve Alp Şimşek’in National Bureau of Economic Research için hazırladığı akademik çalışmayı ele aldı. Çalışmada, Türkiye’nin son çeyrek yüzyıllık deneyiminin “ibretlik bir vaka” olarak ele alındığını söyledi.
Raporda, Türkiye’nin geleneksel para politikası çizgisinden yavaş yavaş uzaklaşarak derin bir çıkmaza sürüklendiği anlatıldı.
Araştırmacılara göre, sorunların temelinde siyaset vardı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ABD’de Donald Trump’ın da istediği ucuz kredi istediği vurgulandı. Para politikası bağımsızlığının köklü bir geçmişi olmayan Türkiye’de merkez bankacıları için bunun ciddi bir kısıt yarattığı söylendi.
Faiz artırmak yerine dolambaçlı yöntemler denenmek zorunda kalındığına değinilen raporda, “Fazileri düşük tutma ısrarı, yüksek enflasyon ve zayıf bir kur doğurdu. Lirayı desteklemek için rezervler eridi, ardından sert bir kur krizi yaşandı. Daha sonra TL mevduatlarını kur riskine karşı koruyan yenilikçi bir plan devreye sokuldu. Ancak bu da riski devletin üzerine yükleyerek mali baskı ihtimalini artırdı,” ifadelerine yer verildi.
Holland yazarların bu süreci, “birbirine bağlı, istikrarsızlaştırıcı bir zincir” olarak tanımladığını söylerken, “Basit bir ifadeyle ‘vur-kaç’ oyununa benziyordu: Bir sorun çözüldüğünde başka bir sorun ortaya çıkıyordu,” ifadelerini kullandı.
2023 yazında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yeniden seçilmesiyle birlikte Türkiye’nin daha ortodoks politikalara döndüğü söylenirken, Kara ve Şimşek’in bu büyük deneyin kalıcı hasar bıraktığını savunduğundan bahsedildi. Holland, “Türkiye’nin enflasyon sorununu çözmesi, bu adımlar atılmamış olsaydı çok daha kolay olacaktı,” dedi.
Holland yazarların Türkiye’nin deneyiminin yalnızca Türkiye’ye değil, benzer basıkar yaşayan diğer ülkelere de ders niteliği taşıyabileceğini belirttiğine işaret etti.
Trump’ın Arjantin’deki müttefiki Javier Milei’nin, seçim öncesinde pesoyu desteklemek için merkez bankasının sınırlarını zorladığı hatırlatıldı ve bu tür adımların Türkiye’de ekonomiyi felce sürüklediği vurgulandı.
