Suriye, Rusya yerine Birleşik Arap Emirleri (BAE) ve Almanya’da yeni tasarlanmış bir para birimi basmayı planlıyor. Reuters’a konuşan üç kaynak bu yönde bilgiler paylaştı.
Bu karar, ABD yaptırımlarının gevşetilmesinin Şam’a yeni fırsatlar sunduğu bir dönemde, Körfez Arapları ve Batılı ülkelerle hızla gelişen ilişkilerin bir yansıması olarak görülüyor.
Suriye’nin yeni yönetimi ile BAE arasındaki bağların derinleştiğine dair bir diğer işaret ise Perşembe günü Şam’ın BAE merkezli DP World ile Tartus Limanı’nın geliştirilmesi için 800 milyon dolarlık ön anlaşması imzalaması oldu.
Bu anlaşma, ABD Başkanı Donald Trump’ın Salı günü yaptığı sürpriz açıklamayla Suriye’ye yönelik ABD yaptırımlarının kaldırılacağını duyurmasından bu yana imzalanan ilk anlaşma oldu.
Suriye makamları, bu yılın başlarında Almanya ve BAE’de para basımı olasılığını araştırmaya başladı ve Şubat ayında Avrupa Birliği’nin Şam’a yönelik bazı yaptırımları hafifletmesinin ardından bu çabalar hız kazandı.
Yeni tasarım halen tedavülde olan mor renkli Suriye lirası banknotlarından birinden eski Suriye lideri Beşar Esad’ın yüzünü kaldıracak. Suriye’nin yeni yönetimi, 13 yıllık savaştan sonra harabeye dönmüş ekonomiyi hızla yeniden yapılandırmaya çalışıyor. Son zamanlarda ise ülkede banknot kıtlığı yaşanıyor.
Rusya’nın para basması AB’yi rahatsız etti
Beşar Esad’ın en önemli destekçilerinden biri olan Rusya, AB yaptırımlarının Avrupa merkezli bir firma ile olan sözleşmenin iptaline yol açmasının ardından Suriye iç savaşının büyük kısmında ülkenin para birimini basmıştı.
Şam’daki yeni yönetim, Esad’ın Aralık ayında Rusya’ya kaçmasından sonra bile Moskova ile ilişkilerini sürdürdü. Son aylarda Rusya, Suriye’ye nakit para, akaryakıt ve buğday sevkiyatları yaptı. Bu, Rusya’nın Suriye’nin kıyı bölgesindeki iki askeri üssünü koruma çabalarının bir parçası olarak görülüyor.
Bu durum, Ukrayna’daki savaş ortamında Rusya’nın etkisini sınırlamak isteyen Avrupa ülkelerinde rahatsızlık yarattı. Avrupa Birliği, Şubat ayında Suriye’nin finans sektörüne yönelik yaptırımları askıya alarak özellikle para basımına izin verdi.
Suriye makamları, BAE merkezli Oumolat şirketiyle para basımı anlaşması konusunda ileri düzeyde görüşmeler yürütüyor. İki Suriyeli finans kaynağına göre; ülkenin merkez bankası başkanı ve maliye bakanı bu ayın başlarında BAE’ye yaptıkları ziyaret sırasında şirketi ziyaret etti. Oumolat yorum talebine yanıt vermedi.
Almanya’da ise devlet destekli Bundersdruckerei firması ile özel şirket Giesecke+Devrient’in ilgi gösterdiği belirtildi. Ancak hangisinin para basımını üstleneceği henüz belli değil.
BAE dışişleri bakanı, Almanya hükümeti ve Suriye Merkez Bankası Başkanı Abdelkader Husriyed de yorum taleplerine yanıt vermedi.
Suriye lirası kıtlığı yaşanıyor
Suriye’de banknotlar ciddi anlamda kıt durumda bulunuyor. Ancak yetkililerle bankacılar bu durumun nedenine dair farklı görüşler dile getiriyor.
Yetkililer, sıradan vatandaşlar ve kötü niyetli aktörlerin Suriye lirası stokladığını söylerken, bankacılar para akışını kısıtlayarak döviz kuru kontrolü sağlamaya çalışan Suriyeli yetkilileri sorumlu tutuyor.
Bankalar, sık sık mevduat sahipleri ile işletmeleri tasarruflarına erişmeye çalıştıklarında geri çeviriyor. Bu durum, ucuz ithalatın neden olduğu yeni rekabet baskısıyla zaten zor durumda olan ekonomiyi daha da zorluyor.
1 dolar karaborsada 10 bin Suriye lirasına denk gelirken, Esad’ın devrilmesinden önceki 15 bin Suriye lirası seviyesinden toparlanmaya işaret ediyor. Suriye lirası, iç savaş öncesi 2011 yılında 1 dolar karşısında 50 lira değerindeydi.
