Engellere Rağmen Rusya’nın Dolar Kullanımını Azaltma Çabaları Sonuç Veriyor

Rusya ekonomisini, ABD yaptırımlarından korumak için Kremlin, de-dolarizasyonu uzun vadeli bir öncelik haline getirdi. Ancak ekonomistlere göre; bir süredir dolarsız hayata güvenmek zorunda kalacaklar.

2013 yılından bu yana Rusya Merkez Bankası (CBR), ABD doları cinsinden yapılan işlem sayısını, iç ödemeler veya dış ticaret için azaltmaya çalışıyor. Rusya, 2014’ten bu yana ABD ve AB yaptırımlarını, Kırım’ın ilhak edilmesinden başlayıp ABD’deki eski bir casusun zehirlenmesine ve 2016 Birleşik Krallık seçimlerinde çevrimiçi karışma gibi birçok nedenle defalarca karşılaştı.

Dolarizasyonun kaldırılması vurgusunun temel nedeni, ABD yaptırımlarının bölge dışı olmasını sağlamaktır. Bu nedenle ABD dolarını kullanan veya iştiraklerinde çalışan tüm şirketleri hedeflemektedir.

Ekonomist İstihbarat Birimi (EIU) Küresel Tahmin Direktörü Agathe Demarais’e göre; bu nedenle de-dolarizasyona güven duyulması, bu nedenle Rusya’nın yaptırımları atlatmasının bir yolu.

Demarais, “De-dolarizasyon, her şeyden önce Euro ve yuanın yararına olabilir ve CBR bu iki para biriminden tutulan varlıkların payını da artırıyor,” dedi.

Rusya’yı uluslararası finans kanallarından (SWIFT gibi) kesen olası yaptırımların önüne geçmek için Rusya aynı zamanda yerel bir banka ödeme sistemi olan Mir’i yarattı. Ayrıca ABD dolarına her zaman güvenmek yerine iki ülke arasında yerel para birimlerinde doğrudan ticareti mümkün kılan para takas anlaşmalarını imzalama çabalarını artırdı.

Demarais, “Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, Rusya şu anda İran, Türkiye ve Çin de dahil olmak üzere ABD ile zayıf ilişkileri olan ülkelerle döviz takası anlaşmaları yaptı,” dedi.

Doları Terk Eden Firmalar

ING’nin Rusya Baş Ekonomisti ve Bağımsız Devletler Topluluğu’ndan Dmitry Dolgin’in yayınladığı bir rapora göre; de-dolarizasyon çabası, çoğu alanda artık belirgindir. Buna ticaret akışları, dış borç, bankalar ve CBR tarafından tutulan uluslararası varlıklar, yerel krediler ve yerel döviz piyasası cirosu dahildir.

Buna karşılık şirketler ve hane halklarının sahip olduğu özel işletmelerin işlemlerinde doların rolü gerçekte artmış durumda. Dolgin’in raporunda, “De-dolarizasyon bankalar tarafından tercih edilirken, şirketler, hane halkları ve hatta hükümet dahil geri kalanlar yüksek faiz oranları sayesinde Euro’ya göre daha cazip olan doları elinde tutuyorlar,” dedi.

Dolgin, de-dolarizasyon karşısındaki ilerlemenin, Euro’nun değer kaybının ve rublenin dolar karşısındaki değerinin, 2013’ten bu yana sırasıyla yüzde 20 ve 50 oranında azalması nedeniyle optik olarak bastırıldığına dikkat çekti. Bunun da Rus doları kullanım payındaki düşüşün daha fazla olacağını gösteriyor.

Bununla birlikte bazı şirketler dolandırıcılıktan uzaklaşmaya başladı. Gazprom Neft, 2015 yılında Çin’e yaptığı tüm petrol ihracatını Renminbi’de yaptığını açıkladı. Bu yılın Ağustos ayında ise Rosneft, ihracat sözleşmeleri için ABD dolarını kullanmayı bırakacağını açıkladı.

Bununla birlikte Demarais, dolar karşıtı petrol işlemlerinin ve ruble dalgalanmasının yanı sıra küresel petrol ihracatına güvenmesi nedeniyle de ütopya olarak kaldığını belirttiğ.

Ek olarak Rusya küresel GSYİH’in yalnızca yüzde 2’sini temsil ettiği için bazı uluslararası yatırımcılar için rublenin çekici olmadığı anlamına da geliyor. Doları uzaklaştırmanın yarattığı ek alım satım maliyetleri de bir başka büyük engel teşkil edecektir.

Dolgin, AB’nin ve Çin’in doları geçmek için kendi çabalarını artırması durumunda Rusya’nın ticaretinin daha da serbestleştirilmesinin ve petrol ihracat sözleşmelerinin Euro’ya geçişinin mümkün olabileceğini öne sürdü.

Raporda, Rusya Maliye Bakanlığının 2020’den sonra Ulusal Varlık Fonu’nun likit kısmı GSYİH’in yüzde 7’sine ulaştığında, enstrümanların daha fazla çeşitlendirilmesine izin vererek varlıklarının değerinin altına düşürülebileceği sonucuna varılmıştır.

AB’nin Rusya’ya Desteği

AB, Euro’nun uluslararası rolün artırmak için bir misyon başlatıyor ve bu nedenle Rus dolar karşılığının kilit faydalanıcısı olarak duruyor.

Demarais, “Gayri resmi olarak AB yetkilileri, bölge dışı ABD yaptırımlarının Avrupa şirketleri üzerindeki etkilerini önemsemediği ve Euro’yu uluslararası bir para birimi olarak tanıtmak istediği için Rusya’nın dolar karşıtı çabalarını destekleme konusunda istekli,” dedi.

Haziran ayında yayımlanan, kamu ve özel pazar katılımcıları ile yapılan istişarelerin ardından, Avrupa Komisyonu “Euro, piyasa katılımcılarının ABD dolarına alternatif olarak kullanabilecekleri küresel bir para biriminin tüm özelliklerine sahip olan tek aday olarak açıkça öne çıktı,” sonucuna vardı.

Komisyon ayrıca Euro cinsinden işlemlerin enerji mallarındaki özellikle de doğal gazdaki payını artırma potansiyelini vurgulamaktadır.

Bir Avrupa Komisyonu sözcüsü, Euro’nun uluslararası rolünü desteklemesinin Avrupa’nın açık, çok taraflı ve kurallara dayalı küresel ekonomi ve ticarete bağlılığının bir parçası olduğunu söyledi.

Sözcü, “Euro için güçlendirilmiş bir rol, uluslararası finansal sistemin direncini artırmaya yardımcı olacak, dünya genelindeki piyasa operatörlerine ek bir seçenek sunacak ve uluslararası ekonomiyi şoklara karşı daha az savunmasız hale getirecektir,” ifadelerini kullandı.