Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Mart ayına ait ödemeler dengesi gelişmelerini açıkladı. Şu ana kadar coronavirüs nedeniyle 3 bin 894 yurttaşımızı kaybettiğimiz salgın ilk olarak Mart ayında başladı.
Türkiye‘de koronavirüs etkilerinin ilk kez görülmeye başlandığı Mart ayında cari işlemler dengesi 4,92 milyar dolar açık verdi. Bu değer ekonomistlerin beklentisi olan 4.5 milyar doların üzerinde gerçekleşti.
Cari işlemler hesabı 2019 yılının aynı döneminde 120 milyon dolar açık vermişti. Son açıklanan rakamlar ile birlikte 12 aylık cari işlemler fazlası 1.463 milyon dolara gerilerken, Merkez Bankası’nın resmi rezervleri 16.589 milyon dolar azaldı.
Söz konusu dönemde ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığı, yıllık bazda 3.551 milyon dolar artışla, 4.289 milyon dolara yükseldi.Dış ticaret açığındaki artışta hizmetler dengesi kaynaklı net girişlerin 918 milyon dolar azalarak 735 milyon dolara gerilemesinin ve ikincil gelir dengesi kaleminde 197 milyon dolar net çıkış gerçekleşmesi etkisi gözlendi. Altın ve enerji hariç cari işlemler hesabı 2019’un Mart ayında 3.930 milyon dolar fazla vermişti. Fakat bu sene aynı dönemde 1.160 milyon ABD dolar açık verdi.
Hizmetler dengesi altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler, yıllık bazda 529 milyon dolar azalarak 514 milyon dolar olarak açıklandı. Geçen yılın Mart ayına kıyasla 9 milyon dolar azalan birincil gelir dengesi kalemi altında yatırım geliri kaleminden kaynaklanan net çıkışlar ise 1 milyar 49 milyon dolar oldu.
Bu dönemde doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler, geçen yılın aynı zamanına göre 14 milyon dolarlık düşüş göstererek, 796 milyon dolara indi. 5.498 milyon dolarlık portföy yatırımı net çıkışı gerçekleşen dönemde, yurt dışı yerleşikler hisse senedi piyasasında 1.063 milyon dolar, devlet iç borçlanma senetleri piyasasında 2.118 milyon dolar net satış yaptı.
Mart ayında resmi döviz rezervleri 16 milyar 589 milyon dolar azaldı. Genel hükümet yurt dışından sağladığı kredi miktarından 109 milyon dolar, bankalar 460 milyon dolar, diğer sektörler ise 3 milyon dolar net geri ödeme yaptı.
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Program Müdürü Bartu Sorel, acilen döviz kaynağı yaratılması gerektiğini düşünüyor.Tüm dünya gibi Türkiye de koronavirüs salgınıyla çetin bir mücadele veriyor. Bu dönemde sınır giriş-çıkışlarının durması küresel ihracatın da zayıflamasına neden oldu. Öyle ki Türkiye’de otomotiv endüstrisi ihracatında Nisan ayında tüm alt gruplarda çift haneli düşüş oldu.
Benzer şekilde imalat sektöründeki daralma ve tüm ülkelerde ekonomik aktivitelerdeki yavaşlamanın etkisiyle İSO Türkiye İmalat İhracat İklimi Endeksi 19,1 ile rekor gerileme kaydetti. Bu düşüşlere bir turizm gelirlerinin sıfırlanması eklenince, cari açığın artması kaçınılmaz oldu.
Ekonomist Bartu Soral, bu dönemde ihracatın durduğunu fakat ithalatın aynı oranda düşmediğini söyledi. Kısa vadede döviz kaynağı yaratılması gerektiğinin altını çizen ekonomist, ara malı üretiminin artırılması gerektiğini ifade etti.
Petrol fiyatlarındaki düşüş de cari açık üzerinde olumlu etki yaratmadı.
Küresel petrol talebinin salgın hastalık nedeniyle tarihi düzeyde düşmesi, petrol fiyatlarının çakılmasını sağladı. Ham petrolün varili yıllık bazda %60 zayıflıkta seyrediyor. Birçok ekonomist petrol fiyatlarındaki düşüş hakkında yaptığı yorumlarda, bunun cari açık üzerinde olumlu etki yaratacağını söylemişti.
Çünkü fiyatlardaki düşüş Suudi Arabistan gibi ekonomisi petrole bağlı ülkeler için kötü olurken, Türkiye gibi enerjide dışa bağımlı ülkeler için avantaj niteliğinde. Ancak bu sabah açıklanan rakamların beklendiği gibi olmadığını ve cari açığın düşen petrol fiyatlarının etkisiyle azalması gerekirken, arttığını görmekteyiz.
