Küresel piyasalar, 5 Ağustos tarihinde geçmişte benzeri nadir görülen bir kaosun ve belirsizliğin içine sürüklendi. Dünyanın en büyük ekonomisi olan ve en küçük kararıyla bile varlık fiyatları üzerinde etkili olan Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) yaşanan gelişmeler küresel piyasalarda şok etkisi yarattı.
ABD’de resesyon endişelerinin giderek artması ve Merkez Bankası’nın (FED) faiz indirimi konusunda geç kaldığının düşünülmesi, riskli yatırım araçlarına sert bir darbe vurdu.
Gündemde Hangi Veriler Var?
2 Ağustos Cuma günü ABD’de Temmuz ayına ilişkin tarım dışı istihdam ve işsizlik rakamları açıklandı. Tarım dışı istihdamın 185 bin olan beklentilerin altında kalarak 114 bin olarak artması ve işsizlik oranının yüzde 4,3 yükselerek Ekim 2021’den bu yana en yüksek seviyeye ulaşması, piyasalarda yüksek tansiyonun kapsını açtı.
FED, Temmuz ayında politika faizini yüzde 5,25 – 5,50 düzeyinde sabit bıraktı. FED Başkanı Jerome Powell, faiz indirimi konusunda Eylül ayına sıcak baksa da piyasalara bu hamle için geç kalındığı düşüncesi yerleşti.
Yüksek Faiz Oranı Ne Anlama Geliyor?
ABD’de faiz oranlarının yüksek seviyede olması, yüksek finansman maliyetleri, düşük getirili menkul kıymetler ve zayıf borçlulara maruz kalan borç verenler için büyük zorluklar anlamına geliyor. Bunun yanında bankaların kredi verme eylemini kısıtladığı için bankaların büyümesini de zorlaştırıyor.
Bazı ekonomistler politika faizinin mevcut seviyesini eleştirerek şu anda yüzde 3,5 – yüzde 4 aralığında olması gerektiğini savunuyor. Wharton Okulu Profesörü Jeremy Siegel, FED’in 75 baz puanlık acil bir indirim yapması gerektiğini savunuyor. Siegel, ABD’de resesyon riskinin oldukça yüksek olduğunu ifade etmişti.
Orta Doğu’da Yüksek Tansiyon
ABD ekonomisindeki gelişmelerin yanı sıra Orta Doğu’da artan tansiyon da değerli metaller, borsalar, kripto paralar ve diğer varlıklar üzerinde büyük bir etkiye sahip.
Filistin’e karşı saldırılarına ara vermeden devam eden İsrail, geçtiğimiz günlerde Hamas lideri Haniye’ye suikast düzenleyerek öldürdü. Bu durum bölgedeki tansiyonun daha da artmasına sebep oldu. Jeopolitik krizlerden ve belirsizliklerden güç alan altın bu gibi durumlardan güç alırken riskli varlıklarda olumsuz bir etki görüldü.
İsrail-Lübnan hattındaki çatışmalar da varlık fiyatlarına doğrudan yansıyor. Bazı uzmanlar 3. dünya savaşının yakın olduğunu, Orta Doğu’da yaşanan krizlerin bölgesel olmaktan çıkacağını vurguluyor.
Diğer taraftan jeopolitik anlamda ciddi bir baskı ve korku oluşturan Rusya-Ukrayna arasındaki savaş devam ediyor. Dünyanın iki farklı bölgesinde devam eden yüksek tansiyon ve çatışma içindeki ülkeleri destekleyen aktörler geleceğe yönelik endişelerin artmasına ortam hazırlıyor.
Tahvil Kralı ve Omaha Kahini Satış Sinyali Verdi
Tahvil Kralı olarak bilinen Pimco’nun kurucusu Bill Gross, borsalardaki sert düşüşlere işaret etti ve bu düşüşün satın alınmaması gerektiğini, çok az boğa hissesi olduğunu vurguladı.
Omaha Kahini olarak bilinen ve yatırımcıların yakından takip ettiği Warren Buffett ise Bank of America hisselerinin büyük çoğunluğunu elden çıkardı.
Elon Musk’tan FED’e Eleştiri
Tesla CEO’su Elon Musk, ABD Merkez Bankası’nın uyguladığı adımları eleştirdi ve FED’in “aptalca davrandığını” belirtti. Musk, eylem konusunda geç kalındığını ifade etti.
İhale Japonya’ya Kaldı
Küresel piyasalardaki sert satışlar hakkında yorumlarını paylaşan İş Yatırım Uluslararası Piyasalar Direktörü Şant Manukyan, sert düşüşün Japonya borsasındaki dalgalanmalar ile başladığını aktardı.
Orta Doğu’daki artan gerilimlerin ve ABD’den gelen istihdam verisinin yatırımcıları borsadan uzaklaştırdığını söyledi.
Borsalar Çöktü
Japon borsalarında son günlerde tarihin en büyük düşüşlerinden biri gerçekleşti. 5 Ağustos’ta Nikkei 225 yüzde 12,4, Topix endeksleri ise yüzde 12’den fazla düştü.
ABD hisseleri de resesyon endişelerinden doğal olarak etkilendi. Nasdaq 4 Ağustos’ta 15 bin 222, Dow Jones 37 bin 735 puana kadar geri çekilmişti.
Küresel Kaygılar CDS’i Vurdu
Piyasalardaki satış dalgasından önceki hafta 210 baz puana kadar inen Türkiye’nin 5 yıllık kredi risk primi (CDS), son günlerdeki gelişmelerin etkisiyle 287,83 baz puana kadar çıktı.
Uzmanlar bu yükselişin normal karşılanması gerektiğini, son günlerde yaşanan kaos nedeniyle gelişmekte olan ülkelerin risk primlerinde bozulma olduğunu belirtiyor.
Borsa İstanbul BIST 100 Endeksi
Kaynak: Paratic Piyasalar
Küresel piyasalarda artan panik ve endişe ortamından Borsa İstanbul BIST 100 endeksi de etkilendi. 18 Temmuz’da 11 bin 252 puan olan rekor seviyesinden aşağı yönlü hareket eden endeks, zirveyle arasını açtı. 4 Temmuz’da 10 bin puanın altına sarkan endekste haftalık yüzde 8, aylık yüzde 9 değer kaybı görüldü.
Bitcoin
Kaynak: Paratic Piyasalar
Makroekonomik ve jeopolitik baskılara dayanamayan kripto paralarda da ciddi bir düşüş gerçekleşti. ABD’de seçim yarışında olan Donald Trump’ın kripto paralara yönelik iyimser açıklamalarının pozitif etkisiyle 70 bin doların üzerine çıkan Bitcoin (BTC), yüksek tansiyonun etkisiyle 5 Ağustos’ta 49 bin dolara kadar inmişti. BTC, 6 Ağustos saat 21.00 itibarıyla yüzde 4,5 artışla 56 bin 535 dolardan işlem görüyor.
Altın
Kaynak: Paratic Piyasalar
Son günlerde borsalardaki sert düşüşlere eşlik etmeden ayakta kalmayı başaran ve “güvenli liman” unvanını bir kez daha kanıtlayan altın, 5 Ağustos’ta kaosun ortasında rekor seviyeye çıktı. 2657 TL ile rekor tazeleyen gram altın, 2584 TL’de yatay seyrediyor.
Petrol
Kaynak: Paratic Piyasalar
ABD’deki resesyon endişeleriyle birlikte petrol fiyatlarında son 6 ayın en düşük seviyesi görüldü. Brent petrol, kritik seviye olarak kabul edilen 80 doların altına 76,5 dolarda işlem görüyor.
Dolar Kuru
Kaynak: Paratic Piyasalar
25 Temmuz’dan bu yana genel itibarıyla yukarı yönlü hareket eden dolar/TL, son günlerde peş peşe rekorlarla gündeme yerleşti. 2024’e 29,8 seviyesinden başlayan dolar kuru, 6 Ağustos’ta 33,73 ile tüm zamanların en yüksek seviyesine çıktı.
Morgan Stanley, Temmuz ayında yaptığı değerlendirmede dolar/TL için yıl sonu tahmininin 36 seviyesinde olduğunu bildirmişti.
