
Japonya Başbakanı Shinzo Abe, uzmanların bir Japon lideri için nadir, cesur bir hareket olarak adlandırdığı İran gezisine çıkacak. Gezisinde, bölgesel gerilimi hafifletme amaçlanıyor. Bu kapsamda İran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney ve Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ile bir araya gelecek.
Abe, Tokyo ve Tahran’ın dostluk bağları ve bu yılki diplomatik ilişkilerin 90. yıldönümü kutlaması için İran’a gidecek.Abe’nin Çarşamba’dan Cuma’ya kadar düzenlenen yolculuğu, 41 yıl boyunca İran’a gelen güçlü bir ilk gümlü Japon Başbakan ziyareti olacak. İran ile ABD arasındaki gerginlik, Washington’un İran ile küresel güçler arasında Tahran’ın yaptırımları kaldırması için nükleer programını durdurmak için yaptığı anlaşmadan çekilmesinden bir yıl sonra giderek artmıştı.
Japonya’nın Baş Kabine Sekreteri Yoshihide Suga, “Orta Doğu’daki artan gerilimler arasında bölgesel bir güç olan İran’ı üst düzey liderlerin toplantılarında gerilimleri hafifletmeye teşvik etmeyi planlıyoruz,” ifadelerini kullanarak ziyareti açıkladı. Suga bir basın toplantısında yaptığı açıklamada, Abe’nin Trump ile İran’ı görüşmek için telefonla konuştuğunu da belirtti.
Geçen ay Trump’ın dört günlük Japonya ziyareti sırasında İran konusu açılmış ve Abe’nin bu konudaki yardımı memnuniyetle karşılanmıştı.Gezi sırasında yayın yapan NHK’nın Trump’a, Japonya liderinin Tahran’a seyahat etmeyi düşündüğünü söylemişti. Trump ise Abe’nin İran ile başa çıkma konusundaki yardımını memnuniyetle karşılamıştı. Diplomatik uzmanlar, Abe’nin Trump ile yakın bağları sayesinde ABD liderinin göreve gelmesinden bu yana etkili olması ve Tokyo’nun İran ile dostane ilişkileri sayesinde eşsiz bir konumda olduğunu belirtti.
Trump gezi sırasında Japonya ile yakında bir ticaret anlaşması yapmayı umut ettiğini söylemiş, Tokyo ile ticaret açığının hızla düzelmesini beklediğini vurgulamıştı. Bu sözler ise anlaşmaya yönelik bazı endişelerin ortaya çıkmasına neden olmuştu.
Abe’nin İran ziyareti cesur bir hareket olarak yorumlanırken, Trump ile olan iyi ilişkilerinden kaynaklandığı söylendi.Washington’daki Wilson Center’ın Japonya Üyesi olan Toshihiro Nakayama, “Abe, mesajlaşma rolünü oynamaya ve gerginliği azaltmaya çalışıyor. Cesur bir hareket. Sanırım Trump ile olan kişisel ilişkilerine olan güveninden geliyor,” ifadelerini kullandı.
Japonya, Orta Doğu’daki istikrar için istekli. Çünkü petrolünün büyük bir bölümünü bölgeden ithal etse de bu yıl ABD’nin yaptırımları nedeniyle İran’a ait petrol alımlarını durdurdu. Bazı uzmanlar ise gezi için umutlarını düşürüyorlar. Eski Japon Diplomat Kuniniko Miyake, “Ziyaretin amacı arabuluculuk değildir. Temelde ikili meseleler ve yapılacak başka bir iş varsa dikkatlice yapacağız,” dedi.
En yaygın düşünce ise Abe’nin, İran ve ABD’yi doğrudan müzakerelere devam etmeleri konusunda ikna etmek olduğu yönünde.Uzmanlar, her iki tarafın da çatışmadan ilişkileri kurtarabilecek bir yol arayabileceklerini söylüyorlar. Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas, Pazartesi günü İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif ile birlikte Tahran’da düzenlediği bir basın toplantısında yaptığı açıklamada, “Bu bölgedeki durum oldukça patlayıcı ve son derece ciddi,” ifadelerini kullanmıştı.
Maas, “Mevcut gerilimlerin tehlikeli bir şekilde yükselmesi, askeri bir yükselişe de yol açabilir,” dedi. Maas, Washington ile geçen ay çıkan yeni kelime savaşından bu yana İran’ı ziyaret eden en kıdemli Batılı yetkili olarak yorumlandı. Maas ile yaptığı görüşmede Cumhurbaşkanı Ruhani, ABD’yi yükselen gerginlikle suçladı ve Avrupa imzacılarını Amerika’nın getirdiği ekonomik savaşa direnme anlaşmasını çağırdı.