Dünya Bankası, küresel gündemi ve piyasaları etkileyip aksaklıklara neden olan Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaşın ardından Orta Doğu’daki İsrail-Hamas çatışmasının tırmanmasının küresel emtia piyasalarında daha büyük etkiler yaratabileceğini belirtti. Çifte şok uyarısında bulunan Banka, emtia piyasaları için tehlike suların yakın olduğu mesajını verdi.
Dünya Bankası, Emtia Piyasaları Görünüm Raporu’nun Ekim 2023 sayısını “Jeopolitik Risklerin Gölgesinde” başlığıyla yayımlarken çeşitli değerlendirmelerde bulundu.
Çatışmaların şiddetlenerek artması, uzaması veya yaygınlaşması durumunda emtia fiyatlarına ilişkin görünümün hızla kötüleşeceğinin belirtildiği raporda piyasalardaki mevcut belirsizliğe dikkat çekildi.
Çatışmaların emtia fiyatları üzerindeki etkisinin şimdilik sınırlı düzeyde olduğu ve petrol fiyatlarının çatışmaların başlangıcından bu yana yüzde 6 oranında arttığı belirtilirken tarımsal emtiaların, çoğu metalin ve diğer emtiaların fiyatlarının ise büyük ölçüde yatay biçimde seyrettiği bilgisi verildi.
“Tarihsel Veriler Buna İşaret Ediyor”
Tarihsel verilerin, çatışmanın tırmanmasının petrol ve diğer emtia fiyatlarının artmasına yol açabilecek büyük bir risk anlamına geldiğini gösterdiği ve bu durumun gerek bölgede gerek dünya genelinde gıda güvensizliğini yoğunlaştıracak sonuçlar çıkaracağı ifade edildi.
Çatışmaların artmasının emtia fiyatlarına ilişkin görünümün kötüleşeceğinin işareti olduğu belirtilen raporda, beklenenden zayıf küresel büyümenin de emtia fiyatları üzerinde önemli bir aşağı yönlü risk oluşturduğuna dikkat çekildi.
Petrol arzında ufak bir aksamayla birlikte küresel petrol arzının günde 500 bin ila 2 milyon varil azalmasının ve petrol fiyatlarının varil başına 93 ila 102 dolar aralığına ulaşmasının tahmin edildiğine yer verildi.
Arzda orta düzeyde bir aksama meydana gelmesi durumunda küresel petrol arzının günde 3 ila 5 milyon varil azalacağının ve petrol fiyatlarının varil başına 109 ila 121 dolara yükselmesinin beklendiği ifade edildi.
Büyük aksama oluşumu senaryosunda ise küresel petrol arzının günde 6 ila 8 milyon varil azalmasının ve fiyatların varil başına 140 ila 157 dolara çıkmasının beklendiği belirtildi.
Emtia fiyatlarına ilişkin tahminlere yer verilen raporda, fiyatların bu yıl yüzde 23,5, gelecek yıl yüzde 4,1 oranında düşmesinin beklendiği, 2025 yılında ise istikrara kavuşmasının öngörüldüğü aktarıldı.
Brent tipi ham petrol fiyatının bu yıl varil başına ortalama 84 dolar olmasının, gelecek yıl ise varil başına ortalama 81 dolara düşmesinin beklendiği bildirildi.
Tarımsal emtia fiyatlarının gelecek yıl düşmesinin beklendiği belirtilen raporda, metal fiyatlarının talebin yavaşlaması nedeniyle 2024 yılında yüzde 5 düşmesinin, 2025’te ise küresel sanayi faaliyetinin toparlanmasıyla yükselmesinin beklendiği ifade edildi.
Altın Fiyatları Bu Dönemde Yüzde 8 Arttı
Altın fiyatlarının çatışmanın başlangıcından günümüze yaklaşık yüzde 8 arttığına da değinilirken altın fiyatlarının jeopolitik kaygılarla benzersiz bir ilişkisi olduğunun altı çizildi.
Çatışmanın artması durumunda gelişmekte olan ülkelerdeki politika yapıcıların manşet enflasyondaki olası artışı yönetmek için ek adımlar atmasının gerekeceği belirtildi.
Artan gıda ve petrol fiyatlarına tepki olarak fiyat kontrolleri gibi uygulamalardan kaçınılması gerektiği vurgulanırken uzun vadede ise tüm ülkelerin yenilenebilir enerji kaynaklarına geçişi hızlandırarak enerji güvenliklerini güçlendirebileceği ve bunun da petrol fiyatı şoklarının etkilerini hafifleteceği kaydedildi.
