Domates Savaşı Yükseldi: ABD Meksika’ya Karşı Yeniden Anti-Damping Soruşturması Açıyor

ABD Ticaret Bakanlığı, Perşembe günü yaptığı açıklamada Donald Trump yönetiminin Meksika domateslerine yönelik anti-damping soruşturmasını yeniden açmayı ve Amerikan üreticiler tarafından eleştirilen 2013 tarihli bir anlaşmadan çıkmayı planladığını duyurdu. Floridalı domates yetiştiricileri ve bir grup ABD milletvekili Meksika’yı haksız ticaret uygulamalarıyla suçlamış ve altı yıllık askıya alma anlaşmasının olması gerektiği gibi çalışmadığını savunmaktaydı.

2013 anlaşması, Meksika’dan gelen taze domateslerle ilgili yerine getirilmemiş anti-damping soruşturmasını askıya almıştı. Ticaret Bakanı Wilbur Ross bir açıklamada; “Amerikan domates üretim endüstrisinin endişelerini duyduk ve bugün haksız ticaret uygulamalarından korunmalarını sağlamak için harekete geçiyoruz” dedi.

Ayrıca Wilbur Ross, Trump yönetiminin ticaretin serbest, adil ve karşılıklı olmasını sağlamak için ellerindeki her aracı kullanmaya devam edeceklerini aktardı.

2013 anlaşması bir ticaret internet sitesinde Meksikalı üreticilerin ve ihracatçıların referans fiyatta ya da üzerinde domates satma taahhüdü olarak tanımlanmış, bunun da ABD’ye taze domates ihracatının zararlı etkilerini ortadan kaldıracağı bildirilmişti. Öte yandan söz konusu açıklamasında Ticaret Bakanlığı, Florida Domates Borsası’nın geçtiğimiz yıl Kasım ayında 2013 anlaşmasının sona erdirilmesini istediğini ve Meksika’ya yönelik anti-damping soruşturulmasının başlatılması için talepte bulunduğunu vurguladı.

Bakanlık ayrıca bu aşamada Meksikalı tarafları, geri çekilme, anlaşmayı feshetme ve soruşturmayı sürdürme niyetlerinden haberdar etmenin uygun olduğunu dile getirdi.

Geri çekilme işleminin ardından Ticaret Bakanlığı’nın soruşturmasına devam edeceği ve nihai kararını ABD Uluslararası Ticaret Komisyonu’na bildireceği söylenirken duyuruda; “Bakanlık, nihai kararında makul değerden düşük satışlar bulmaya devam ederse o zaman ABD Uluslararası Ticaret Komisyonu kendi soruşturmasını tamamlayacak ve zararlar konusunda karara varacaktır” dendi. Hem Ticaret Bakanlığı hem de ABD Uluslararası Ticaret Komisyonu’nun doğrulayıcı karar vermesi durumunda, bir anti-damping vergisi emri çıkartılacağı öğrenildi.

Meksika’yla yapılan 2013 tarihli domates paktının iptalinin 7 Mayıs 2019’da yürürlüğe gireceği dile getirildi.

Ek olarak, Florida Cumhuriyetçi Parti Senatörü Marco Rubio’nun liderliğindeki bir grup milletvekilinin geçen hafta Wilbur Ross’a gönderdiği mektupta; “Meksika’dan gelen taze domateslerle ilgili yerine getirilmemiş anti-damping soruşturmasını askıya alan mevcut anlaşmayı derhal feshetmesi” için çağrıda bulunduğu aktarıldı.

İki partinin üyelerini de kapsayan mektup, yaklaşık 50 Kongre üyesi tarafından imzalanmıştı. Mektupta, eski yönetimler tarafından müzakere edilen askıya alma anlaşmalarının işe yaramadığı ve Meksikalı domates ihracatçılarının ABD’de pazar payı kazanmak için haksız ticaret uygulamalarına devam etmelerinin bir parçası olarak anlaşmaları kullandıkları belirtiliyordu.

İlaveten geçtiğimiz yıl Florida’daki mahsul üreticileri hükümeti yeni USMCA anlaşmasında özel bir anti-damping hükmünü müzakere etmeye çağırmıştı.

Güneydoğu üreticileri yeni bir ticaret anlaşmasında anti-damping hükmünün ABD’li çiftçilere kurallara uymamaları için Meksika’ya karşı daha fazla kaldıraç sağlayacağını savunmuştu. Ne var ki Kaliforniya’daki ve ABD’nin diğer batı eyaletlerindeki bazı üretici grupları anti-damping hükümleri de dahil güncellenmiş bir NAFTA’ya karşı uyarıda bulunmuştu. Grup, bunun Kanada ve Meksika tarafından elma gibi ABD’de yetişen mevsimsel mahsullere karşı damping yapmak için kullanılabileceğini savunmuştu.

Kaliforniya ülkenin işlenmiş domatesinin yüzde 95’inden fazlasını ve dünya mahsulünün yaklaşık 3’te birini üretiyordu.

Florida ülkenin önde gelen taze domates yetiştiriciydi ve en büyük rakibi Meksika’ydı. Diğer taraftan geçen hafta yollanan mektupta 1996’da Meksika ile yapılan ilk domates askıya alma anlaşmasından bu yana yüzlerce Amerikan domates üreticisinin işsiz kaldığının da üzeri çizildi.

Mektup, Meksika’nın ABD domates pazarındaki diliminin bu süre zarfında yüzde 32’den yüzde 54’e yükseldiğini Amerikalı üreticilerin payının ise yüzde 65’te yüzde 40’a düştüğünü de bildirdi. Meksika’nın taze domates üretimini artırmasının bir yolu, bir zamanlar açık olan tarlaları geniş sera ortamlarına dönüştürmesiydi.

Güneydoğudaki üreticiler bunun Meksika’nın yıl boyunca rağbet gören ürünler yetiştirmesini sağladığını ve Amerikan domates fiyatlarının düşmesine neden olduğunu savunuyordu. Bazı Amerikan üreticileri de Meksika hükümetini tarımsal üretimi haksız yere sübvanse etmekle suçlamıştı. Ama ne olursa olsun ABD’li yetiştiriciler Meksika’nın daha ucuz işgücü maliyetleriyle rekabet etmenin zor olduğunu kabul ediyorlardı.