Borsa İstanbul’da işlem gören Türkiye’nin en büyük 30 şirketinin (BIST 30) iklim değişikliğine yaklaşımını analiz eden ve çarpıcı sonuçlar ortaya koyan “BIST 30 Firmalarının Görünümü” isimli rapor bugün kamuoyu ile paylaşıldı.
İklim İçin 350 Derneği ile Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği (SEFİA) iş birliğiyle hazırlanan raporun verileri, söz konusu şirketlerin iklim krizi ile mücadele yolunda attıkları adımların gelinen noktada hala olması gereken seviyeye ulaşmadığını gözler önüne serdi.
Raporda, BIST 30’u oluşturan bankacılık harici 26 şirketin iklim değişikliğine yaklaşımı beş kritere göre değerlendirildi. Bu kriterler fosil yakıt etkileşimi, temiz enerji yatırımları, enerji verimliliği uygulamaları, net sıfır ve karbon nötr hedef tarihleri ile ESG (çevresel, sosyal, yönetişimsel) derecelendirmeleri olarak sıralandırıldı.
Geçen yıla kıyasla ESG ve CDP (karbon saydamlık projesi) puanlarında iyileşme görüldüğü belirtilirken Türkiye’nin önde gelen şirketlerinin 2053 net sıfır hedefine ulaşma yolunda istenilen adımları halen atamamış olmalarının endişe yarattığı dile getirildi.
Yüksek ve Ciddi Yüksek Riskli Gruba Geçenler Hangileri Oldu?
Önceki yıla kıyasla BIST 30 endeksi içindeki yüksek ve ciddi yüksek riskli şirket oranında bir düşüş yaşandığı, ancak karbon emisyonları konusunda şirketlerin aynı performansı ortaya koyamadıklarının görüldüğüne dikkat çekildi.
2022’de yüksek ve ciddi yüksek riskli şirket oranının yüzde 44 ve düşük riskli şirket oranının yüzde 8 iken bu yıl içinde bu oranların sırasıyla yüzde 38 ve yüzde 19 olarak gerçekleştiği bilgisi verildi.
SASA Polyester, Türk Telekomünikasyon, Vestel Elektronik olmak üzere üç şirketin orta risk grubundan düşük risk grubuna, BİM ve Pegasus olmak üzere iki şirketin ise yüksek risk grubundan orta risk grubuna yükseldiği belirtildi.
Hektaş’ın ise yüksek risk grubundan, ciddi risk grubuna geçerek gerileme kaydeden tek şirket olduğu ifade edildi.
Bir diğer önemli noktanın, 26 şirketten 16’sının 2053 net sıfır hedefi için herhangi bir tarih belirlemediğinin ve 15 şirketin karbon-nötr olma yolunda bir hedef tarih paylaşmadığının olduğu bildirildi.
SDKM Faaliyetleri Bulunmayan Şirketler
Raporda analiz edilen bir diğer konu ise şirketlerin “Sınırda Karbon Düzenlemesi Mekanizması (SKDM)” kapsamında yaptıkları hazırlık ve çalışmalar oldu.
Türkiye’nin, Avrupa Birliği’ne (AB) olan ciddi ihracat hacmi göz önüne alındığında, SKDM uygulamasından en çok etkilenecek ülkelerden biri olmasının beklendiğine dikkat çekildi.
İncelenen 26 şirketten 9’unun SKDM kapsamında herhangi bir faaliyetinin bulunmadığı, diğer 16 şirketin ise takip etmekten, etki analizleri yapmaya ve fizibilitelerine karbon fiyatı dahil etmeye uzanan geniş bir kapsamda SKDM’ye hazırlandıkları bilgisi verildi.
SKDM kapsamında herhangi bir faaliyetinin bulunmadığı belirlenen şirketler Aksa Enerji, Aselsan, Hektaş, Koza Altın, Koza Anadolu Metal, Pegasus, TAV Havalimanları, Türk Hava Yolları, Türk Telekom olarak sıralandı.
İklim İçin 350 Derneği, konuya dair açıklamasında BİST 30 şirketlerine çağrıda bulundu. Açıklamada, şirketlerin yalnızca kendi sektörlerinde değil, aynı zamanda diğer şirketlere de örnek olacak ve liderlik edecek adımları atarak Türkiye’nin 2053 hedefine ulaşabilmesi için gerekli sorumlulukları yerine getirmeleri gerektiği ifade edildi.
SEFİA Finansal Araştırmalar Direktörü İbrahim Çiftçi ise 2022 yılında olduğu gibi bu yıl da şirketlerin 2053’e yönelik ülke hedefini destekleyecek şekilde belirlenmiş veya paylaşılmış bir plana sahip olmadıklarını gözlemlediklerinin altını çizdi.
