2005-2009 arasında ABD Dışişleri Bakanı olarak görev yapan Condoleezza Rice, küresel düzenin ya da ABD ve müttefikleri tarafından II. Dünya Savaşı sonrasında oluşturulan kurallara dayalı uluslararası ilişkiler sisteminin karmaşık ve kaotik bir durumda olduğunu söyledi.
Abu Dabi’deki Adipec petrol ve doğal gaz konferansında CNBC liderliğinde bir panelde konuşan Rice, küresel düzenin bir dislokasyon sürecinden muzdarip olduğunu belirterek; “bence hepimiz uluslararası sistemin biraz tehlikeli ve kaotik olduğunu hissediyoruz” dedi.
Uluslararası Ekonomi Pozitif Toplamlı Bir Oyun Olarak Yaratıldı
Bunun gizli krizler olduğu için değil küresel düzenin bozulmasını gördükleri için olduğunu bildirdi. Küresel düzenin II. Dünya Savaşı‘ndan sonra, ABD ve bir tanesinin temel ilkesi serbest ve açık ticaret olan ama şimdi bu ilkesi tehdit altında olan müttefikleri tarafından yaratıldığını dile getirdi.
“Uluslararası ekonomi, pozitif toplamlı bir oyun olması amaçlanan bir ekonomi olarak yaratıldı. Farklı bir sistem yarattılar, biri serbest ve açık ticarete dayanıyordu ve biri de Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası gibi büyük kuruluşları bulunduruyor, aynı zamanda ABD liderliğine ve ABD askeri korumasına dayanıyordu” diyen Rice, şimdi bu sistemin baskı ve tehdit altında olduğunu öne sürdü.
Rice’ın Yorumları Trump Döneminin Ardından Geldi
Rice’ın yorumları, 2016’da Donald Trump’ın başkanlığı devralmasından bu yana ABD’nin yurt içi ve yurt dışı politikalarında görülen büyük değişim üzerine geldi. Nitekim Trump’ın başkanlık tarzı ve küresel ilişkilere ve dış politikaya yaklaşımı, hem jeopolitik hem de ekonomik cephede geleneksel normları ve ilişkileri alt üst etmişti.
En önemlisi de Trump’ın çeşitli ticaret ortaklarına ithalat tarifeleri koyma kararı ve Çin’le devam eden ticaret savaşı oldu. Trump küresel meselelerde Önce Amerika yaklaşımını savunurken eleştirmenleri, onun popülist ve korumacı duyguları beslemekten suçlu olduğunu ve bunun ülkeyi korumaktan ziyade çıkarlara zarar verebileceğini söylüyor.
Küresel Düzen için 3 Başlıca Zorluk Var
Rice, 1945’ten bu yana yürürlükte olan küresel sistemin ya da düzenin, üç zorlukla tehdit altında olduğunu belirterek bunlardan ilkini; siber güvenlik tehdidinin üstesinden gelmenin yanı sıra uluslararası güvenliği sağlamak ve terörist saldırılarını engellemek olarak açıkladı.
İkincisini de son birkaç yılda güçlü bir şekilde ortaya çıkan büyük güç rekabet sorunu olarak gösterdi ve ABD-Rusya ilişkileri ile yükselen Çin’e atıfta bulundu. “Rusya, bulunduğu yerden biraz düşmüş bir güçse de Çin yükselen bir güçtür. Ve Çin ile aslında çok karmaşık olan bir ilişkiyle nasıl başa çıkılacağı, bugün ABD’nin aslı zorluklarından biri.” dedi.
Ancak Rice popülizmin, milliyetçiliğin, korumacılığın ve soyutlanmanın yükselişi gibi hiçbir şeyin bu sisteme meydan okumayacağını vurgulayarak küreselleşme eleştirilerine gönderme yaptı. Ve 1945’ten bu yana yürürlükte olan uluslararası ekonomik sistemin, uluslararası ekonomik büyümeyi devam ettirdiğini anlattı.
Bu sistemin büyük güç rekabetinin, güvenlik tehditlerinin, milliyetçilik ve popülizmin zorluklarından kurtulması durumunda Rice, hükümetlerin eğitim söz konusu olduğunda vatandaşların beklentilerini karşılamaları ve teknolojiyi daha iyi kullanmaları gerektiğini söyledi.
ABD’nin yakın zamanda yeniden adlandırılan Rusya-Çin-Suudi yatırım fonu gibi ortak ekonomik projelerin dışında bırakılmasını nasıl ele alması gerektiği sorulduğunda ise Rice, ABD’nin kendi yatırım referanslarını yükseltmesi gerektiğini öne sürdü ve şöyle konuştu:
“Burada olmamız gerekiyor, ABD’deki yatırımın hem hoş, hem de daha güvenli olduğunu açıkça belirtmeliyiz çünkü sonuçta hukukun üstünlüğü var. Hukukun üstünlüğü, sözleşmelere saygı, fikri mülkiyet haklarına saygı gibi insanların ABD’yi yatırım hedefi haline getirmek istemeye devam etmeleri için pek çok nedenimiz var.”
