Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından yayımlanan rapor, birçok kriz nedeniyle ilerlemenin durduğu konusunda uyardı. Bugün yayımlanan rapora göre İnsani Gelişme Endeksi, pandemiye eklenen diğer krizler nedeniyle 2016 seviyesine geri döndü.
Aynı zamanda 2022 İnsani Gelişme Raporu, İsviçre’nin ilk sırada yer aldığı listede Türkiye’nin 191 ülke arasında 48. sırada yer aldığını gösterdi. Önceki raporda Türkiye, 54. sırada yer almıştı.
Birleşmiş Milletler (BM) çatısı altındaki kurum, 10 ülkeden 9’unun insani gelişmede geri kalması nedeniyle birden fazla krizin ilerlemeyi durdurduğu konusunda uyardı. Dünyanın, kalkınma yörüngesini yeniden başlatarak insanların ve gezegenin geleceğini güvence altına almak için kendisini küresel felçten kurtarması gerektiğini vurguladı.
Endeks 32 Yıldır İlk Kez Üst Üste 2 Yıl Boyunca Düştü
Bir ulusun sağlık, eğitim ve yaşam standardını ölçen İnsani Gelişme Endeksi, UNDP’nin hesapladığı 32 yıl içinde ilk kez iki yıl boyunca üst üste küresel olarak düştü.
Bu durum, BM’nin yaşanan krizlere karşı korkutucu uyarılarda bulunmasına yol açtı. Dünyanın krizler içinde sarsıldığını belirten BM, “Dünya, bir yangın söndürme döngüsüne hapsolmuş, karşı karşıya olduğumuz sorunların kökleriyle baş edemiyoruz” ifadelerini kullandı.
Rotada keskin bir değişiklik olmaması durumunda daha fazla yoksunluğa ve adaletsizliğe doğru gidebileceğimiz konusunda uyardı.
UNDP raporu, belirsizlik katmanlarının biriktiğine ve yaşamı benzeri görülmemiş şekillerde altüst etmek için etkileşime girdiğine dikkat çekti. Son iki yıl, dünya çapında milyarlarca insan için yıkıcı bir etki yarattı.
COVID-19 ve Ukrayna’daki savaş gibi krizlerin üst üste geldiği, bunların kapsamlı sosyal ve ekonomik değişimlerle, tehlikeli gezegensel değişimler ve kutuplaşmada büyük artışlarla etkileşime girdiği söylendi.
Ülkelerin Yüzde 90’ından Fazlası İnsani Gelişme Endeksi Puanları Geriledi!
Rapor, ülkelerin yüzde 90’ından fazlası 2020 veya 2021’de İGE puanlarında düşüş kaydettiği için tersine dönüşün neredeyse evrensel olduğunun altını çizdi. İki yılda da yüzde 40’tan fazla düşüş kaydedilirken bu durum çoğunluk için krizin hala derinleştiğine işaret etti. İyileşmenin eşitsiz gerçekleştiği, krizin Latin Amerika, Karayipler, Sahra Altı Afrika ve Güney Asya tarafından özellikle sert deneyimlendiği aktarıldı.
UNDP Başkanı Achim Steiner, rapora ilişkin şu yorumda bulundu:
“Dünya arka arkaya yaşanan krizlere yanıt vermek için çabalıyor. Hayat pahalılığı ve enerji krizlerinde gördük ki fosil yakıtları sübvanse etmek gibi hızlı çözümlere odaklanmak cazip gelse de acil yardım taktikleri, yapmamız gereken uzun vadeli sistemik değişiklikleri geciktiriyor.”
Bu değişiklikler nedeniyle toplu olarak felç olduğumuzu belirten Achim Steiner, yenilenmiş bir küresel dayanışma duygusuna ihtiyaç duyulduğunu vurguladı. Raporun başyazarı olan Pedro Conceiçao ise, “Belirsizliği gidermek için insani gelişmeyi ikiye katlamamız ve insanların refahını ya da sağlığını iyileştirmenin ötesine bakmamız gerekiyor” dedi.
Türkiye’de Durum Ne?
İnsani Gelişme Endeksi puan sıralamasında 191 ülke içinde 48. sırada yer alan Türkiye, toplumsal cinsiyet eşitliği kategorisinde 65. sıraya geriledi. İnsani Gelişme Endeksi’nin zirvesinde yer alan İsviçre’de beklenen ömür 84 yıl, eğitim süresi 16,5 yıl ve ortalama gelir 66 bin dolar oldu.
Türkiye’ye bakıldığında beklenen ömür 76 yıl, beklenen eğitim süresi 18,5 yıl ve kişi başına düşen ortalama gelir 31 bin dolar oldu. Bu üç unsur, Türkiye’de 1990 ve 2021 yılları arasında gelişti.
Ancak sıralama, toplumsal cinsiyet eşitliğinde geriledi. Buna göre Türkiye’de erkekler kadınlara oranla daha yüksek insani gelişme seviyelerinden yararlandı ve ülkemiz 170 ülke arasında 65. sıraya geriledi.
