Rusya Dışişleri Bakanlığı yetkilisi Konstantin Vorontsov’un geçtiğimiz gün gerçekleştirdiği Ukrayna’ya yardım eden Batı uydularını vurma tehdidi, uluslararası hukukun test edilmemiş bir alanına dikkatleri çekti. Bu durum, yörüngedeki nesnelerin güvenliği konusunda uzay avukatları ve endüstri yöneticileri arasında endişeleri artırmaya başladı.
Üst düzey Dışişleri Bakanlığı yetkilisi Vorontsov, Birleşmiş Milletler’e verdiği demeçte “Sivil uydular, bir misilleme saldırısında meşru bir hedef olabilir” açıklamasında bulunmuştu.
Batılı sivil ve ticari uyduların, Ukrayna’nın savaş çabalarına yardım etme tutumunun “son derece tehlikeli bir eğilim” olduğunu dile getirmişti.
Vorontsov, yaptığı yorumlarda hiçbir şirketi ayırmamıştı. Ancak Elon Musk, SpaceX’in Starlink’inin, savaş sırasında ağın sinyallerini karıştırmaya çalışan Rusya için kalıcı bir hedef olarak öne çıktığını söylemişti.
Uzmanlar Uyarıyor: Gerilimi Keskin Bir Şekilde Tırmandırabilir!
Hiçbir ülke şu ana dek bir düşman uydusuna füze saldırısı gerçekleştirmedi. Uzmanlar, Ukrayna’daki savaş sırasında gerçekleşebilecek böyle bir eylemin, Rusya ile ABD arasındaki gerilimi keskin bir şekilde tırmandıracağını belirtiyor.
Mississippi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hava ve Uzay Hukuku programının eş direktörü Michelle Hanlon konuya dair açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
“Bu tehdit bizi daha önce hiç bulunmadığımız bir eşiğe getirdi. Her zaman bunun gerçekleşebileceğine dair bir his vardı, ancak hiç kimse bunun yüksek sesle dillendirileceğini söylemedi.”
Hanlon’a Göre Yanıt Verilecek Bir Savaş Eylemi
Hanlon ayrıca, silahlı çatışma yasalarına göre özel bir ABD şirketinin uydusuna Rus saldırısının, ülkenin yanıt verebileceği bir savaş eylemi olarak görülebileceğini söyledi.
Ukrayna ordusu, Alçak Dünya Yörüngesi’ndeki (LEO) Starlink uydu ağından ışınlanan geniş bant internet için Elon Musk’ın SpaceX’ine büyük ölçüde güveniyor. Maxar gibi ABD firmaları yörüngedeki uydulardan savaşın görüntülerini yakalıyor. Ve Ukrayna’daki on binlerce iletişim cihazı, ABD uydu iletişim devi Iridium’un uydu ağına güveniyor.
Konuya dair Iridium CEO’su Matt Desch’den de açıklamalar geldi:
“Herhangi bir nedenle uzayda herhangi bir şeyi vurmaktan bahsetmek gerçekten sorumsuzca. Uzay iyice darmaduman hale gelecek. Birisi uzayda uyduları hedef almaya başlarsa, bunun alanı hızla kullanılamaz hale getireceğini kafamda canlandırabiliyorum.”
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Stratejik İletişim Direktörü John Kirby, Perşembe günü yaptığı açıklamada ABD altyapısına yönelik herhangi bir saldırının yanıtla karşılanacağını söyledi ancak ayrıntıya girmedi.
Secure World Foundation’da bir uzay politikası analisti olan Brian Weeden ise “Tüm bunların yasal yönleri şu anda gerçekten bulanık. Uydulara karşı savaş zamanı güç kullanımına dair herhangi bir örneğimiz yok” şeklinde konuştu.
Karmaşık Hesaplar!
Avukatlar, bir Rus uydu karşıtı saldırısının 1967 Dış Uzay Antlaşması’nı ihlal edip etmeyeceği ve uzaya kitle imha silahları yerleştirilmesinin yasaklanması gibi konuların tartışmalı olduğunu söylüyor. Rusya’nın da imzasının bulunduğu 1972 tarihli Sorumluluk Sözleşmesi, ülkelerin uzay nesnelerinden kaynaklanan herhangi bir zarar için tazminat ödemesini şart koşuyor.
Geçen yıl Rusya, yörüngedeki eski uydularından birinde doğrudan yükselen bir anti-uydu füzesi sergiledi ve onu paramparça etti. Rusya’nın 24 Şubat’ta Ukrayna’yı işgalinden bu yana, Batılı yetkililer ve şirketler Moskova’yı bölgedeki uydu internet sinyallerini tekrar tekrar hackleme ve engelleme girişimleriyle suçladı.
Uydu karşıtı füzeler, mürettebatlı uzay istasyonlarından dünya çapında milyonlarca tüketici ve hükümet platformunun güvendiği GPS ağlarına kadar kritik uzay altyapısını tehlikeye atan tehlikeli yörünge enkazları yarattığı için Batı ve astronomlar tarafından geniş çapta kınandı.
ABD Uzay Kuvvetleri’nden de Yorum Geldi
ABD ordusu, tamamen devre dışı bırakmadan yalnızca ağın küçük bir bölümünü hedefleyebilecek olası uydu karşıtı saldırılara karşı Starlink’in dirençli olduğunu vurguladı.
ABD Uzay Kuvvetleri’nin strateji ve operasyonlardan sorumlu başkan yardımcısı Korgeneral Philip Garrant Reuters’e verdiği demeçte, “Düşman için hesabı karmaşıklaştırıyor. Çok sayıda uydu varsa, hangisini hedef alacaklarını bilmiyorlar” ifadelerini kullandı.
Bir ya da iki, hatta bir düzinesini yok etmenin pek bir etkisi olmayacağını sözlerine ekledi.
SpaceX’in Starlink ağı kabaca 3.000 uydudan oluşuyor ve Rusya ile Ukrayna’yı gözetleyen birkaç düzine ticari ABD görüntü uydusu bulunuyor.
