ABD Başkanı Donald Trump ile Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen arasında imzalanan çerçeve ticaret anlaşmasına yorumlar gelmeye devam ediyor. Avrupa hükümetleri ve şirketleri, anlaşmaya hem rahatlama hem de endişe ile karşılık veriyor.
Anlaşmanın dengesiz olduğunu kabul eden taraflar, yine de daha derin bir ticaret savaşının önlenmiş olmasından memnuniyet duyuyor. Pazar günü duyurulan anlaşma, küresel ticaretin neredeyse üçte birini oluşturan iki ekonomi arasında yapıldı.
Anlaşmaya göre ABD, çoğu AB malına yüzde 15 ithalat vergisi uygulayacak. Bu oran, daha önce tehdit edilen yüzde 30’un yarısı ancak Avrupalıların umduğundan hâlâ çok daha yüksek.
Anlaşmanın birçok ayrıntısı henüz netleşmemiş olsa da Belçika Başbakanı Bart De Wever, X platformunda “Yeni AB-ABD ticaret anlaşmasının tüm ayrıntılarını beklerken bir şey net: Bu bir kutlama değil, bir rahatlama anı. Çeşitli alanlarda tarifeler artacak ve bazı önemli sorular hâlâ yanıtsız,” dedi.
Trump, geçen hafta Japonya ile imzalanan 550 milyar dolarlık anlaşmadan daha büyük yatırım taahhüdünü içeren bu yeni anlaşmanın, uzun süredir haksız muamele gördüğünü savunduğu ABD ihracatçılarının lehine transatlantik ilişkileri genişleteceğini söyledi.
Anlaşma, otomobil, uçak ve kimya ürünleri üreten Avrupalı firmalar için daha fazla netlik sağlayacak. Ancak AB başta karşılıklı sıfır gümrük vergisi hedefliyordu. Yüzde 15’lik temel tarife oranı, yüzde 30’dan düşük olsa da Trump’ın Beyaz Saray’a dönüşünden önce ABD’nin ortalama ithalat tarifesi olan yüzde 2,5’ten oldukça yüksek.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Trump’ı ‘sert bir müzakereci’ olarak nitelendirerek, ‘alabileceğimizin en iyisini aldık’ dedi.
Almanya ve Fransa’nın yaklaşımı
Almanya Başbakanı Friedrich Merz, Almanya’nın ihracata dayalı ekonomisi ve büyük otomotiv sektörü üzerinde sert etki yaratabilecek bir ticaret çatışmasının önlendiğini söyleyerek anlaşmayı memnuniyetle karşıladı.
Fransız hükümet yetkilileri ise anlaşmanın bazı olumlu yönleri olduğunu ancak yine de dengesiz olduğunu belirtti. Sanayi Bakanı Marc Ferracci, anlaşmanın resmen sonuçlandırılması için daha fazla görüşmeye ihtiyaç olacağını ve bunun haftalar hatta aylar sürebileceğini söyledi. RTL radyosuna “Bu hikayenin sonu değil,” dedi.
Şirketlerden karışık tepkiler
Avrupalı şirketler ise bu anlaşmayı kutlamaları mı yoksa hayal kırıklığı mı yaşamaları gerektiğini sorguluyor. Almanya Kimya Sanayicileri Birliği Başkanı Wolfgang Gruße Entrup, “Kasırga bekleyenler, fırtınaya şükreder. Daha fazla tırmanış önlendi. Ancak bedel iki taraf için de yüksek. Avrupa ihracatı rekabet gücü kaybediyor, Amerikalı müşteriler ise tarifeleri ödüyor,” dedi.
Anlaşma sonrası otomotiv devi Stellantis’in hisseleri yüzde 3,5 yükselirken, parça üreticisi Valeo yüzde 4,7 artış gösterdi. Alman ilaç firması Merck KGaA ise yüzde 2,9 yükseldi. Bu, söz konusu sektörlerde bir rahatlamaya işaret ediyor.
Ancak anlaşmayla ilgili pek çok soru yanıtlanmamış durumda. Örneğin AB’nin ABD’ye yüz milyarlarca dolarlık yatırım yapma ve enerji alımlarını büyük ölçüde artırma taahhüdünün nasıl gerçeğe dönüşeceği bilinmiyor.
AB’nin önümüzdeki üç yılda petrol, sıvılaştırılmış doğalgaz ve nükleer yakıt da dahil olmak üzere 750 milyar dolarlık stratejik satın alma sözü vermesine rağmen, ABD’nin bu talebi karşılayacak üretim kapasitesine sahip olup olmadığı belirsiz. ABD’nin LNG üretim kapasitesi önümüzdeki dört yılda neredeyse iki katına çıkacak olsa da bu yine de Avrupa’ya yapılacak ek sevkiyatlar için yeterli olmayabilir. Ayrıca bu yılki petrol üretimi önceki tahminlerin altında kalacak gibi görünüyor.
Tüm bu bilinmeyenlere rağmen analistler bu anlaşmanın belirsizliği azalttığına dikkat çekti. Pazartesi günü petrol fiyatları yükselirken Euro değer kazandı.
National Australia Bank’ta kıdemli döviz stratejisti Rodrigo Catril, “Artık daha fazla netlik olduğuna göre, yalnızca ABD değil, dünya genelinde yatırım yapma, genişleme planları yapma ve fırsatları değerlendirme konusunda daha fazla istek olacaktır,” dedi.
