KOBİ Nedir, Özellikleri Nelerdir? Kimler KOBİ Sayılır?

Birçoğumuzun yalnızca reklamlarda duyduğu ve pek de önemsemediği KOBİ’ler, ülke ekonomisini canlı tutan işletmelerdir aslında. Gün içerisinde birçok kere karşılaştığımız; ama onların KOBİ olduğunu bilmediğimiz birçok işletme ile muhatap oluyoruz. Kısıtlı sermaye ve pazarlama olanakları ile günlük yaşantımızın vazgeçilmezi olan KOBİ’lere, son birkaç yıldır destek çıkılıyor.

Seçim döneminin yaklaşmasıyla KOBİ’lere verilen önem artıyor. Hemen her siyasi, KOBİ’lere yaşadıkları sorunların çözüleceğine dair sözler veriyor. Bu sözlerin bazıları şimdiye kadar tutuldu, bazıları ise seçim vaadi olarak unutuldu gitti. KOBİDER Genel Başkanı Nurettin Özgenç, 7 Haziran seçimlerinin KOBİ’lerin yeniden ayağa kalkması için bir fırsat olduğunu dile getirdi ve seçimsiz geçecek 4 yıl için oy verilmesini istedi.

Destekler sayesinde canlı pazarlarda tutunmaya çalışan bu işletmeler nelerdir, kimlere KOBİ denir, özellikleri nelerdir, bu yazımızla yer vermek istiyoruz.

KOBİ Nedir?

KOBİ kelimesinin açılımı, küçük ve orta boy işletmeler demektir. Bu işletmeler, günlük hayatımızın vazgeçilmezleridir ve can damarlarıdır. İşlerimizi her zaman büyük işletmelerle çözmeyiz; ama laf – söz arasında KOBİ’leri unutur ve büyük işletmelerden bahseder dururuz. Küçük ve orta boy işletmeler, her ülke ekonomisinin son derece önemli bir yerinde bulunur ve ciddi bir ağırlığa sahip işletmeleridir.

Ekonomik canlılığın barometresi olan KOBİ’lerin, resmi literatür tanımı ise şu şekildedir; “250 kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri 40 milyon Türk lirasını aşmayan işletmelerdir.”

KOBİ tanımı, 4 Kasım 2012 tarihinde, “Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı ve Nitelikleri Belirleyen Yönetmelik”te günün şartları gereğince değiştirilmiştir.

KOBİ tanımının son hali ise “İkiyüzelli kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri kırk milyon Türk lirasını aşmayan ve bu Yönetmelikte mikro işletme, küçük işletme ve orta büyüklükteki işletme olarak sınıflandırılan ekonomik birikimleri veya girişimleridir.”

Kısıtlı olanaklara rağmen piyasalara mal ve hizmet üreten KOBİ’ler, ekonomilerde yaşanan buhrandan en olumsuz etkilenen işletmelerdir. Ekonomik kriz dönemlerinde büyük işletmelere göre daha olumsuz etkilenirler. Bu nedenle daha ağır hasar alırlar ve yine de ayakta kalmayı başarırlar. Özellikle ekonomik gelişme ve büyüme dönemlerinde, en büyük başarı hikayeleri de KOBİ’lere aittir.

KOBİ’ler, büyük işletmelere göre daha fazla katma değer yaratabilirler. KOBİ tanımları, çeşitli kriterler barındırmaktadır ve bu kriterlere göre KOBİ’ler belirlenerek sınıflandırılır.

KOBİ Özellikleri Nelerdir?

• Düşük yatırım maliyetleri ile istihdam imkanı oluşturmak.
• Teknolojik yeniliklere yatkın olmak
• Az yatırımla çok üretim ve çeşitlilik sağlamak.
• Yapısı nedeniyle ekonomik dalgalanmaları absorbe etmek ve daha az etkilenmek.
• Talep değişikliği ve çeşitliliğine daha kolay uyum sağlarlar.
• Bölgelerarası dengeli kalkınmayı sağlarlar.
• Gelir dağılımındaki eşitsizliği minimuma indirirler.
• Kişisel tasarrufları teşvik ederler ve hareketlendirirler.
• Büyük işletmelerin destekleyicisi ve tamamlayıcısıdırlar.
• Demokratik toplumların ve liberal ekonomilerin ana sigortasıdırlar.
• Politik ve sosyal sistemin istikrar unsurlarıdır.

Kimler KOBİ Sayılır?

Tanım içerisinde yer alan mikro, küçük ve orta büyüklükteki işletmeler, KOBİ’leri oluşturmaktadır. Bu işletmeler ise şu şekilde tanımlanmaktadır.

Mikro İşletmeler: Yıllık 10 kişiden az çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosu 1 milyon Türk lirasını aşmayan işletmelerdir.

Küçük İşletmeler: Yıllık 50 kişiden az çalışan istihdam eden ve yıllık satış hasılatı veya mali bilançosu, 8 milyon Türk lirasını aşmayan işletmelerdir.

Orta Büyüklükteki İşletmeler: Yıllık 250 kişiden az çalışan istihdam eden ve yıllık satış hasılatı veya mali bilançosu 40 milyon Türk lirasını aşmayan işletmelerdir.

Tanımlarda belirtilen unsurları taşıyan işletmelere KOBİ adı verilmektedir. Elbette başka kriterleri de bulunmaktadır. Bir işletmenin KOBİ sayılabilmesi için bir kamu kurum ya da kuruluşun, işletmenin hissesinin % 25’inden fazlasına sahip olmaması gerekiyor.

KOBİ İşletme Türleri Nelerdir?

KOBİ’ler, tanımında da belirtildiği üzere çalışan sayıları ve mali bilgileri dikkate alındığında, diğer işletmeler ile olan sermaye veya oy hakkına göre bağımsız, ortak ve bağlı işletmeler olarak 3’e ayrılırlar.

Bağımsız işletmeler şu şekilde tanımlanır:

• Başka bir işletmenin % 25 veya fazlasına sahip değilse;
• Herhangi bir tüzel kişi veya kamu kurum ve kuruluşunun % 25 veya daha fazla hissesine sahip değilse;
• Birkaç bağlı işletme tek başına veya müştereken işletmenin % 25 ve daha fazla hissesine sahip değilse;
• Konsolide edilmiş hesaplar düzenlemiyorsa ve konsolide hesaplar düzenleyen başka bir işletmenin hesaplarında yer almıyorsa, bu sebeple bağlı bir işletme değilse; bağımsız işletmedir.

Ortak işletme şu şekilde tanımlanır:

• Tek başına veya bağlı işletmeleriyle birlikte bir işletme üzerinde hakim olmuyorsa,
• Başka bir işletmenin oy hakları veya sermayesinin % 25 ile % 50’si arasında söz hakkı bulunmuyorsa,
• Kendi oy hakları veya sermayesi üzerinde % 25 ile % 50’si arasında başka bir işletmenin söz hakkı bulunmuyorsa ortak işletme sayılır.
• Ortak işletmelerde esas alınan nokta, sermaye ve oy haklarıdır.

Bağlı işletmeler şu şekilde tanımlanır:

• Bir başka işletmenin sermaye ve haklarının çoğunluğuna sahip,
• Bir başka işletmenin yönetim, yürütme veya denetim kurulu üyelerinin atanması veya azledilmesi yetkisine sahip,
• Bir başka işletmenin hissedar veya ortağıysa ve diğer hissedar veya ortaklarla yaptığı anlaşmalarda tek başına söz sahibiyse bağlı işletmedir. Bu şartların en az birini yerine getirmesi gerekmektedir.