Ülke ekonomisi hakkında bilgi edinmeyi sağlayan gayrisafi yurt içi hasıla göstergesi, finans piyasalarında yatırım yapanlar için oldukça önemli bir veridir. Çünkü bir ülkenin ekonomik sağlığı için ölçüttür ve dolayısıyla trend için belirleyicidir.
Yıllık, çeyreklik ya da bazen aylık bazlarda ölçülen göstergeyle birçok bilgiye ulaşılabilir.
Temel makroekonomik veriler denildiğinde akla ilk gelenlerden olan gayrisafi yurt içi hasıla (GSYİH), ekonomide daralma, büyüme ya da duraklama anlamına gelir. Peki, neden bu kadar önemlidir? Pek çok yönden önem arz ettiği için tek bir yanıt vermek mümkün değildir.
Birincisi ekonomik büyümenin ya da gerilemenin hızı işleri, işletmeleri ve yatırımları etkiler. Aynı zamanda ekonomiyi anlamak halkın ve politika yapıcıların bilinçli kararlar almasına yardımcı olur. Ülke ekonomisinin diğer ekonomilerle karşılaştırılmasında da kullanılır.
Yatırım araçlarının değerleri için de itici faktördür. Tüm bu nedenlerden dolayı önem arz eden GSYİH nedir, nasıl yorumlanır detaylarıyla bilinmelidir. İşte makroekonomik veri hakkında öğrenmeniz gerekenler:
Gayrisafi Yurt İçi Hasıla Nedir?
Belli bir dönemi kapsayan ve ülke ulusal sınırları içinde üretilen mal ve hizmetlerin parasal karşılığını temsil eden göstergeye gayrisafi yurt içi hasıla denir. Genel yerli üretimin geniş bir ölçüsü olarak, belirli bir ülkenin ekonomik sağlığına ilişkin kapsamlı bir puan çizelgesi işlevi görür.
GSYİH genellikle yıllık bazda hesaplansa da bazen üç aylık ya da aylık bazda da hesaplanır.
Harcamalar, üretim veya gelirler kullanılarak üç şekilde hesaplanabilir. Aynı zamanda daha derin bilgiler sağlamak amacıyla enflasyona ve nüfusa göre ayarlanabilir. Reel GSYİH enflasyonun etkilerini hesaba katarken nominal GSYİH dikkate almaz.
Nominal ya da cari GSYİH, hesaplandığı dönemde piyasada geçerli olan fiyatlarla hesaplanır. İçinde fiyat değişimlerini de barındırdığı için özellikle bir ekonominin performansını değerlendirmede kullanılamaz.
Sınırlamaları olmasına rağmen GSYİH, politika yapıcılara, yatırımcılara ve işletmelere stratejik karar alma konusunda rehberlik edecek önemli bir araçtır.
Her ülkenin yetkili kurumu tarafından derlenir ve açıklanır. Mesela Türkiye’nin gayrisafi yurt içi hasıla istatistikleri Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından derlenmektedir.
Dünyanın en büyük ekonomisi ABD’de GSYİH rakamları, Ekonomik Analiz Bürosu (BEA) tarafından derlenip yayımlanmaktadır.
Sonuçta GSYİH verileri politika yapıcıların ve merkez bankalarının ekonominin daralıp daralmadığına, desteğe mi yoksa kısıtlamaya mı ihtiyaç duyduğuna ve ufukta durgunluk veya enflasyon gibi bir tehdidin görünüp görünmediğine karar vermesine yardım eder. Şimdi bu önemli verinin nasıl hesaplandığına bakalım.
Gayrisafi Yurt İçi Hasıla Nasıl Hesaplanır?
Gayrisafi yurt içi hasılanın hesaplanması için üç temel yol vardır. Bunlar gelir, harcama ve üretim yöntemleridir. TÜİK, GSYİH hesaplamalarını şu şekilde açıklamaktadır:
- Üretim Yöntemiyle GSYİH Hesaplaması: Bir ekonomide yerleşik olan üretici birimlerin belli bir dönemde, ekonomik faaliyetleri sonucu yaratmış oldukları tüm mal ve hizmetlerin değerleri toplamından bu mal ve hizmetlerin üretiminde kullanılan girdiler toplamının düşülmesi sonucu elde edilen değerdir.
- Harcama Yöntemiyle GSYİH Hesaplaması: Bir ekonomide belli bir dönemde tüketime ve yatırıma yönelik harcamalar ile ihracat, ithalat farkından oluşur. Bu yöntemin ana bileşenleri, hane halklarının nihai tüketimi, devletin nihai tüketimi, sabit sermaye yatırımları ve net mal ve hizmet ihracatıdır.
- Gelir Yöntemiyle GSYİH Hesaplaması: Ekonomideki üretici birimlerin elde ettiği maaş, ücret gelirleri, işletme karı ve devletin elde ettiği çeşitli vergi gelirlerinden oluşur. Her faaliyet kolunda mal ve hizmet üretim sürecinde yer alan üretici birimlerin üretim faktörlerine ödedikleri değerlerin toplamıdır.
TÜİK’de GSYİH hesaplamaları üretim, harcama ve gelir yöntemlerinin her üçü de kullanılarak yapılmaktadır. Bununla birlikte GSYİH tahminlerinde kullanılan temel yöntem (hesabın ilk yapıldığı, daha sonra diğer hesapların buna göre dengelendiği), üretim yöntemidir.
Gayrisafi Yurt İçi Hasıla Nasıl Yorumlanır?
Gayrisafi yurt içi hasılanın, uzmanların konsensüs beklentilerinin üzerinde gelmesi genellikle olumlu karşılanır. Çünkü ekonomide beklenti üstü büyüme kaydedilmiştir.
GSYİH’deki değişikliklerle ölçülen ekonomik sağlık, finansal varlıkların fiyatları açısından büyük önem taşır. Daha güçlü ekonomik büyüme, daha yüksek kurumsal kârlara ve yatırımcıların risk iştahına dönüşme eğiliminde olduğundan, hisse fiyatlarıyla pozitif bir korelasyona sahiptir.
Ancak beklentileri aşan bir GSYİH artışı, tahvil gibi sabit getirili menkul kıymetler açısından olumsuzdur. Çünkü bu araçların getirilerini göreceli olarak daha az çekici hale getirebilir.
Farklı ülkelerin GSYİH büyüme oranlarının karşılaştırılması, varlık tahsisinde rol oynayabilir ve yurt dışında hızla büyüyen ekonomilere yatırım yapılıp yapılmayacağı, yapılacaksa hangilerine yatırım yapılacağına ilişkin kararlara yardımcı olabilir.
Aynı zamanda GSYİH, faiz oranları konusunda fikir verebilir.
Çünkü merkez bankaları, para politikalarını belirlerken karar süreçlerinin bir parçası olarak GSYİH verilerini de kullanır.
Mesela büyüme hızı yavaşlıyorsa ekonomiyi canlandırmak için genişleyici bir para politikası uygulanabilir. Büyüme oranı güçlü ve enflasyon yüksekse de fiyat artışlarını dizginlemek amacıyla işleri yavaşlatmak için yine para politikası kullanılabilir.
Reel GSYİH, ekonominin sağlığı hakkında en çok şey söyleyen göstergedir. Ekonomistler, analistler, yatırımcılar ve politika yapıcılar tarafından geniş çapta takip ediliyor ve tartışılıyor. En son verilerin önceden açıklanması neredeyse her zaman piyasaları harekete geçirecektir, ancak bu etki yukarıda belirtildiği gibi sınırlı olabilir.
Bu durumda ülkenin para biriminin değeri artacaktır. Elbette ki bu kapsamda diğer göstergeler de önemlidir.
Çünkü tek göstergeye bakılarak yorum yapılması, pek de doğru sonuç almamanıza neden olabilir. Bunun sebebi ekonomik anlamda önemli diğer verilerin, olumsuz çıkabileceğidir. Bu yüzden kesinlikle tüm verileri mercek altına almalısınız.
Yorumunuzu diğerleri ile bir bütün oluşturarak yaptığınızda, fiyat trendinde yaşanan dalgalanmaları kolaylıkla öngörebilirsiniz.
Gayrisafi Yurt İçi Hasıla Piyasaları Nasıl Etkiler?
Gayrisafi Yurt İçi Hasıla Piyasaları Nasıl Etkiler?
Piyasaları önemli derece etkileyen gayrisafi yurt içi hasıla, yatırımcılar için kıymetli bir veridir. Çünkü bu veri sayesinde birçok konu hakkında fikir sahibi olunur. İşlemlerin ne şekilde yapılması gerektiği anlaşılır.
Verinin olumlu olması, çoğu zaman yatırımcılar için avantajlı olsa da tarım dışı istihdam, işsizlik oranları, enflasyon gibi göstergelere de bakılması gerekir.
Diğer taraftan GSYİH’nin piyasaları nasıl ve hangi yönlerden etkileyeceğine ilişkin söylenebilecek pek çok şey vardır. Mesela güçlü ekonomik büyüme, yatırımcı güvenini artırabilir ve hisse senedi fiyatlarını yükseltebilir.
Fakat olumsuz sonuçları da olabilir. Güçlü ekonomik büyüme, enflasyona ve artan maliyetlere yol açarak kâr marjlarını daraltabileceğinden, kurumsal kazançlar üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olabilir.
Ayrıca güçlü GSYİH büyümesine yanıt olarak yüksek faiz oranları, işletmelerin borçlanma maliyetlerini artırarak yatırımları ve kazançları engelleyebilir. Ekonomi büyüdüğünde, insanlar daha fazla harcanabilir gelire sahip olma eğilimindedir ve bu da daha yüksek tüketici harcamalarını ortaya çıkarır.
Bu, perakende, tüketim malları ve eğlence dahil olmak üzere çeşitli sektörlerdeki şirketlere fayda sağlayabilir. Şirketler daha yüksek satış ve gelir elde ettikçe hisse senedi fiyatları da yükselebilir.
Ancak ekonomi büyümediğinde veya durgun bir büyüme yaşandığında tüketici harcamaları düşme veya düşük kalma eğilimi gösterir. Durgunluk dönemlerinde, iş kayıpları, ücretlerin azalması veya geleceğe dair belirsizlik gibi faktörler nedeniyle insanlar harcanabilir gelirde azalma yaşayabilir.
Tüketiciler harcamaları konusunda daha temkinli davranır ki bu, şirketlerin hisse senedi fiyatlarında baskı yaratır.
Neticede tek bir GSYİH verisi, bir ekonomi hakkında asgari düzeyde faydalı bilgi taşır. Bağlamda, ekonomik faaliyetin durumunu değerlendirmek için kullanılan önemli bir araçtır.
işlem yapmak için
GCM Yatırım
yanınızda!
Paratic Haber
Paratic Piyasalar
